Ngày 03/9/1945, tức là một ngày sau khi Nhà nước cách mạng ra đời, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Trước chúng ta đã bị chế độ quân chủ chuyên chế cai trị, rồi đến chế độ thực dân không kém phần chuyên chế, nên nước ta không có Hiến pháp. Nhân dân ta không được hưởng quyền tự do dân chủ. Chúng ta phải có một Hiến pháp dân chủ. Tôi đề nghị Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân trai gái 18 tuổi đều có quyền ứng cử và bầu cử, không phân biệt giàu, nghèo, tôn giáo, dòng giống…”.

Ngày 08/9/1945, Chủ tịch Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ra Sắc lệnh số 14 về cuộc Tổng tuyển cử để bầu Quốc hội.

Ngày 05/01/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu. Đáp lại lời kêu gọi thiêng liêng của Tổ Quốc, bằng cả ý chí sắt đá của một dân tộc quyết tâm bảo vệ nền độc lập tự do vừa giành được, và bằng cả niềm vui sướng cao độ háo hức chuẩn bị chờ đợi bấy lâu nay, toàn thể nhân dân Việt Nam từ miền xuôi đến miền ngược, từ miền Bắc đến miền Nam, từ nông thôn đến thành thị, không phân biệt gái trai, già trẻ đã dành trọn cho ngày lịch sử vĩ đại – ngày 06/01/1946: toàn dân đi bỏ phiếu.

Ông Ngô Thành, Nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai nói: “ Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của nước VN ngày 06/01/1946 là một cuộc tổng tuyển cử có ý nghĩa đặc biệt. Đặc biệt bởi CMT8 mới thành công chưa đầy 5 tháng, nhân dân đang trong khí thế rất là phấn khởi. Tuy lúc bấy giờ trình độ chính trị hiểu biết trong nhân dân chưa được nhiều nhưng với tinh thần thắng lợi của CMT8 cho nên nhân dân hết sức phấn khởi. Tôi không nhớ rõ nhưng cuộc Tổng tuyển cử lúc bấy giờ nhân dân tham gia coi như gần 100%”.   

Tại Hà Nội, trung tâm của cả nước, nơi có Chủ tịch Hồ Chí Minh ra ứng cử, nhân dân thủ đô đã hăng hái tham gia Tổng tuyển cử bất chấp sự phá hoại của kẻ thù; và người đạt phiếu cao nhất là Chủ tịch Hồ Chí Minh được 169.222 phiếu (đạt 98,4%). Ở các địa phương khác trong cả nước, cuộc Tổng tuyển cử cũng được tiến hành sôi nổi với 89% tổng cử tri tham gia bỏ phiếu. Kết quả, cả nước đã bầu được 333 đại biểu, trong đó có 57% số đại biểu thuộc các đảng phái khác nhau, 43% không đảng phái, 87% số đại biểu là công nhân, nông dân, chiến sĩ cách mạng, 10 đại biểu phụ nữ và 34 đại biểu các DTTS.

Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên ở Việt Nam đã hoàn toàn thắng lợi. Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam ra đời; và thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử tháng 01/1946 đã khẳng định niềm tin tuyệt đối của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh vào tinh thần yêu nước của nhân dân ta; đánh dấu mốc phát triển nhảy vọt đầu tiên về thể chế dân chủ của nước Việt Nam. Thắng lợi của Tổng tuyển cử đánh dấu bước trưởng thành của Nhà nước cách mạng Việt Nam, mở ra triển vọng của một thời kỳ mới, thời kỳ đất nước ta có một Quốc hội, một Chính phủ thống nhất, một bản Hiến pháp tiến bộ, và một hệ thống chính quyền hoàn toàn đầy đủ danh nghĩa về mặt pháp lý ./.    

Mỹ Tiến – Xuân Huy