Cùng với văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS bản địa, những năm qua, văn hóa tỉnh Gia Lai còn có sự đóng góp, giao thoa, phát triển của nhiều dân tộc anh em khác ở các vùng miền trong cả nước đến định cư và sinh sống, trong đó có cộng đồng người Mường ở các tỉnh phía Bắc như Hòa Bình, Phú Thọ, Thanh Hóa di cư vào sống rải rác ở các địa phương trên địa bàn tỉnh… Đối với họ, dù có đi đến đâu thì vẫn không thể nào quên được nguồn cội của mình, và trong số đó vẫn còn giữ được những nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình, nhất là mỗi dịp Tết đến Xuân về…
Vào sinh sống tại Gia Lai gần 10 năm nhưng vì cuộc sống mưu sinh nên số lần anh Đinh Trung Kiên ở làng Dek, xã HBông, huyện Chư Sê được về quê đón Tết cùng gia đình đếm trên đầu ngón tay. Vì vậy, mỗi dịp Tết đến Xuân về, ngoài việc vẫn giữ một số nét đẹp truyền thống của người Mường trong ngày Tết thì điều giúp anh vơi đi nỗi nhớ quê đó là chơi đàn nhị và thổi sáo cho bạn bè và người thân nghe, đây là những nhạc cụ được người Mường dùng trong các dịp lễ hội của dân tộc.
Anh Kiên chia sẻ: “Ai cũng đều nhớ về nguồn cội, về quê hương. Những dịp Tết để tưởng nhớ về quê hương cũng như để nhắc nhở con cái Tết thì thắp hương nhớ ông bà tổ tiên, có nhạc cụ dân tộc đó thì cũng dạy các con cháu để các con cháu nhớ về nguồn cội. Đây là đàn nhị có từ xa xưa do người Mường sáng tạo ra để chơi trong các lễ hội, ngoài ra thì còn có trống, phách, bộ gõ và cồng chiêng. Nói chung là những lúc nhớ quê thì chơi nhạc”.
Ông Siu Vông – Chủ tịch Uỷ ban MTTQ xã Hbông, huyện Chư Sê cho biết: “Trên địa bàn xã thì có trên 11 dân tộc anh em sinh sống. Nói chung tất cả các dân tộc sinh sống trên địa bàn này đều đoàn kết làm ăn phát triển kinh tế. Trong 11 dân tộc này thì dân tộc mường là họ rất chịu khó gìn giữ bản sắc văn hóa xa xưa của dân tộc mình, nhất là vào dịp Tết cổ truyền”.
Không những gìn giữ những nét văn hóa tinh thần của dân tộc mà người Mường xa xứ còn giữ thói quen nấu những món ăn đặc trưng, truyền thống của dân tộc mình để thưởng thức cũng như là một cách nhắc nhở con cháu của mình nhớ về nguồn cội của mình, nhất là vào những dịp lễ, Tết.
Chị Quách Thị Năm – Làng Rinh 1, xã Hbông, huyện Chư Sê cho biết: “Chúng tôi vào đây sinh sống được 14-15 năm rồi, nét truyền thống của chúng tôi đặc trưng như ngày lễ là chúng tôi nấu gà xào măng chua, rồi ếch xào cà mẻ cộng với các loại rau thơm trộn lại và xào lên tạo nên những món ăn đặc trưng của chúng tôi. Đây là tôi đang nấu món ếch xào mẻ. Những dịp con cháu đi học về thì đều tập trung lại để dạy các cháu làm và nấu một số món đặc trưng của người Mường như gói bánh chưng, bánh chả ram của dân tộc Mường”.
Ngày Tết, cùng con cháu quây quần bên mâm cơm gia đình với những món ăn truyền thống của dân tộc mình đã phần nào giúp những người Mường xa xứ vơi đi nỗi nhớ quê. Và trong câu chuyện đầu xuân mới, bên cạnh những lời thăm hỏi về cuộc sống gia đình là những lời chúc nhau một năm mới an khang thịnh vượng, làm ăn thuận buồm xuôi gió, mùa màng tốt tươi…
Lê Thư, Xuân Huy