Dự án “Nước sạch trao buôn” do Tổ chức ASIF – Một tổ chức phi lợi nhuận với mục tiêu nâng cao hệ sinh thái thiện nguyện tại Việt Nam tài trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa đã mang lại hiệu quả tích cực. Phóng sự được thực hiện tại xã Yang Nam, huyện Kông Chro.
Làng Tờ Nùng – Măng, xã Ya Ma là một trong 27 làng của huyện Kông Chro được chọn để triển khai dự án “Nước sạch trao buôn”.
Công trình nước sạch này được đưa vào sử dụng đã gánh đi một phần nhọc nhằn của phụ nữ trong làng. Giờ đây, họ không cần phải đi ra sông, ra suối để cõng nước về nữa. Công trình “Nước sạch trao buôn” không chỉ giải phóng sức lao động cho phụ nữ trong làng, mà còn giúp bà con bỏ dần thói quen sử dụng nước tự nhiên không đảm bảo vệ sinh.
Chị Đinh Thị Hel – Làng Tờ Nùng – Măng, xã Ya Ma, huyện Kông Chro, Gia Lai bày tỏ: “Trước đây dân làng thường đi lấy nước ở suối, ở sông nên hơi xa, cũng bất tiện cho dân trong làng. Giờ có nhà nước khoan giếng nước sạch thì tiện hơn. Dân làng có nước để xài; nấu cơm, nấu canh, tắm rửa, giặt đồ… đều thuận lợi. Bà con nói giếng đặt ở nhà Rông là thuận tiện cho làng. Nước giếng khoan sâu sạch hơn nước ở sông, ở suối và nước giếng đào cũng không sạch bằng.”
Chị Đinh Thị B Lách – Cán bộ Mặt trận Làng Tờ Nùng – Măng, xã Ya Ma, huyện Kông Chro nói: “Các cuộc tiếp xúc cử tri bà con thường kiến nghị nhà nước hỗ trợ giếng khoan tại nhà Rông của các làng, đây là thuận lợi cho bà con sử dụng nước. Mùa lễ hội của người Bana thì rượu ghè cần phải có nước, nên bà con rất là mừng.”
Làng Hơn cũng vậy, nhiều phụ nữ trong làng giờ không còn phải ra khe, ra mó để cõng nước về dùng nữa, thay vào đó, họ đã đến nhà Rông để gùi nước về dùng, gần và tiện lợi hơn trước rất nhiều.
Bà Đinh Thị HLơr – Làng Hơn, xã Ya Ma, huyện Kông Chro, Gia Lai chia sẻ: “Ngày xưa chị em phụ nữ phải đi lấy nước từ suối Hven cách đây cũng gần 5 cây số, cực khổ lắm; nhưng từ khi có nước giếng khoan này thì đỡ vất vả hơn; với lại chị em khi đi làm về đêm, hoặc khuya thì cũng có thể lên nhà Rông lấy nước được.”
Theo chia sẻ của một số người dân thì họ vẫn còn thói quen sử dụng nước ở khe, mó… để uống, vì nước ở đó ngọt hơn; còn nước giếng khoan chủ yếu là dùng để nấu ăn, tắm giặt.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Hồ – Phó Chủ tịch UBND xã Ya Ma, huyện Kông Chro, Gia Lai thông tin: “Trước đây bà con thường lấy nước ở các khe, mó thì đi cũng rất xa, từ khi có công trình “Giếng nước trao buôn” này thì bà con rất thuận lợi khi lấy nước. Vào mùa khô ở đây thường xảy ra thiếu nước, nhưng từ khi có công trình này đã giúp cho bà con cải thiện được nguồn nước để sử dụng.”
Ông Nguyễn Xuân Thoại – Chủ tịch Hội CTĐ huyện Kông Chro, Gia Lai cho biết: “Chương trình ASIF trao cho huyện Kông Chro tổng số 27 cái giếng, trên địa bàn 7 xã. Chúng tôi phân bổ rải rác tại cá điểm làng. Nói chung hiện tại trên địa bàn huyện thì thiếu nước rất nhiều vào mùa nắng, tuy nhiên dự án thì có hạn,/ do vậy nguồn nước này đang còn thiếu để bà con sử dụng. “
Có thể đây đó, một số người vẫn chưa quen sử dụng nguồn nước này, hoặc một nơi cần trang bị thêm hệ thống lọc để nước tốt hơn, nhưng phải thừa nhận rằng: Các công trình nước sạch trao buôn đã có tác động tích cực đến việc thay đổi hành vi trong sử dụng nước sạch của bà con vùng sâu, vùng xa.
Minh Thanh – Minh Trung