Du lịch cộng đồng đang là mô hình hấp dẫn và phát triển mạnh ở nhiều nước trên thế giới, nhất là các quốc gia ở châu Á mà Việt Nam là điển hình. Đây là loại hình du lịch đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội không chỉ là một quốc gia, một địa phương mà còn là cơ hội để người dân bản địa cải thiện thu nhập, nâng cao đời sống mà vẫn lưu giữ được các nét đẹp văn hóa truyền thống. Phóng sự được thực hiện tại xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Pah.
Phát triển du lịch cộng đồng chỉ thật sự thành công khi có sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động du lịch. Làng Phung và làng Kép (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Pah) đang là những địa chỉ về du lịch văn hóa bản địa thu hút du khách khi đến với Gia Lai. Làng có nhiều cảnh quan đẹp cùng 1 đội cồng chiêng luôn sẵn sàng phục vụ du khách.
Ông Rơ Châm Uenh, Thôn trưởng làng Kép 1, xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Pah, Gia Lai cho biết: “Làng Kép 1 chúng tôi hiện có các hoạt động du lịch cộng đồng như cồng chiêng, múa xoang, đan lát, dệt thổ cẩm, thăm tượng nhà mồ, giọt nước và sinh hoạt với bà con dân làng, chúng tôi rất phấn khởi cảm ơn Đảng, Nhà nước đã quan tâm tạo điều kiện cho làng phát triển du lịch, ổn định cuộc sống”.
Tuy nhiên, các hoạt động khai thác du lịch cộng đồng này chỉ dừng lại ở một số hoạt động như tham quan, tìm hiểu buôn làng, giọt nước, nhà mồ, cách sinh hoạt của người dân và thưởng thức cồng chiêng, múa xoang. Những lợi ích về kinh tế đối với người dân từ hoạt động du lịch ở làng Phung, làng Kép vẫn chưa rõ nét, thu nhập từ du lịch không đáng kể. Bình quân một tháng có từ 5 đến 6 đoàn khách đến tham quan nhưng không phải đoàn khách nào cũng có nhu cầu xem biểu diễn cồng chiêng. Do đó, phần lớn họ phải làm nông để sinh sống.
Ngoài ra, tại các điểm tham quan này vẫn còn thiếu nhiều dịch vụ bổ sung để khách du lịch chịu chi tiền như hàng lưu niệm truyền thống, tổ chức những khu làng nghề dệt thổ cẩm, tạc tượng, đan lát, thưởng thức ẩm thực địa phương… Vì vậy, du khách tham gia các tour du lịch này thường chỉ đến trong ngày và sẽ khó có cơ hội để thu hút khách đến lần thứ 2.
Chị Trần Thị Mỹ Thắm, cán bộ du lịch, Phòng VHTT huyện Chư Pah, Gia Lai nói về nhiệm vụ trong thời gian tới: Thời gian tới, để có hướng phát triển bền vững cho du lịch cộng đồng tại địa phương, huyện đã xây dựng đề án kêu gọi đầu tư về cơ sở vật chất phục vụ cho du lịch như khu văn nghệ cồng chiêng và lễ hội, khu dệt thổ cẩm, đan lát, tạc tượng; tổ chức các tour trải nghiệm dài ngày và các dịch vụ cho khách tham quan… đồng thời, ưu tiên khôi phục kiến trúc truyền thống về nhà rông, nhà sàn, nhà mồ; duy trì các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ…
Có nhiều ý kiến cho rằng, để có hướng phát triển bền vững cho du lịch cộng đồng tại địa phương cũng cần phải quan tâm hơn nữa đến việc cải thiện môi trường sống, nâng cao ý thức của người dân về việc đảm bảo vệ sinh, sử dụng nước sạch, xử lý rác thải… kết hợp với trách nhiệm của các công ty du lịch trong vấn đề này khi khai thác du lịch. Đặc biệt, việc hướng dẫn cho cộng đồng biết cách làm du lịch là yếu tố quan trọng để vận hành tốt mô hình du lịch cộng đồng, như: đào tạo kỹ năng quản lý và kinh doanh, kỹ năng ứng xử, giao tiếp, ngôn ngữ…
Mô hình du lịch cộng đồng tại làng Phung, làng Kép thành công sẽ là động lực để triển khai tại các làng khác trên địa bàn huyện Chư Pah. Không chỉ mang lại nguồn thu nhập cho người dân bản địa, cải thiện đời sống phát triển kinh tế địa phương mà còn góp phần đưa ngành du lịch Gia Lai phát triển theo hướng bền vững./.
Quốc Anh, Thanh Sáng