Hồ sơ Khu dự trữ sinh quyển Cao Nguyên Kon Hà Nừng (tỉnh Gia Lai) đã được bỏ phiếu thông qua tại phiên họp thứ 33 của Hội đồng Điều phối quốc tế Chương trình Con người và sinh quyển (CIC-MAB) diễn ra tại Nigeria từ ngày 13 đến ngày 17-9/2021. Đây là danh hiệu do UNESCO trao tặng cho các khu bảo tồn thiên nhiên có hệ động, thực vật độc đáo, phong phú, đa dạng. Và đây là vinh dự của tỉnh Gia Lai khi mà Khu dự trữ sinh quyển Cao Nguyên Kon Hà Nừng có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội và góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái của không chỉ ở khu vực Tây Nguyên mà cả khu vực Trung Trung Bộ và Đông Nam Bộ của nước ta.

Khi Cao nguyên Kon Hà Nừng được công nhận là Khu dự trữ sinh quyển của thế giới, tỉnh Gia Lai đã cam kết thực hiện nghiêm túc các quy định của UNESCO nhằm đảm bảo các tiêu chí và chức năng của một khu dự trữ sinh quyển. Và để làm được điều này thì công tác bảo tồn, phát huy những giá trị và sự đa dạng của hệ sinh thái động, thực vật ở đây phải được đặt lên hàng đầu.

Bảo tồn và phát huy đa dạng sinh học của Cao nguyên Kon Hà Nừng

Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng là một trong 2 vùng lõi của Khu dự trữ sinh quyển thế giới-Cao nguyên Kon Hà Nừng có diện tích gần 15.500 ha. Toàn bộ diện tích là rừng đặc dụng, với độ che phủ xấp xỉ  99,5%. Đây là khu rừng có giá trị đặc biệt về khoa học với hệ sinh thái động – thực vật đa dạng và phong phú.Theo thống kê, Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng có 546 loài thực vật bậc cao. Đối với hệ động vật có 392 loài, gồm có 62 loài thú, 169 loài chim và 161 loài bướm.Trong đó, có 25 loài thực vật và 60 loài động vật được ghi trong Sách Đỏ của Việt Nam và của thế giới. Cùng với sự đa dạng về hệ sinh thái thì Kon Chư Răng còn được thiên nhiên ban tặng nhiều vẻ đẹp hùng vĩ; nhất là hệ thống thác nước được xếp vào bậc nhất quốc gia, đặc biệt là thác 50 (hay còn gọi là thác Chim Én) có độ cao 54 m. Ngọn thác này rất đẹp và hùng vĩ,nằm lọt thỏm giữa rừng nguyên sinh và được các chuyên gia quốc tế hàng đầu đánh giá là một trong những ngọn thác đẹp nhất châu Á. Trong những năm qua, với trách nhiệm được giao, đơn vị chủ rừngcũng đã phát huy vai trò của cộng đồng dân cư sống ở khu vực vùng đệm trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị đặc sắc của hệ sinh thái ở đây.

Ông Nguyễn Hồng Quân, Phó Giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng cho biết: “Tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân ở vùng đệm, nhất là những hộ dân nhận khoán nâng cao trách nhiệm trong công tác bám rừng, giữ rừng và bảo tồn nguyên trạng hệ sinh thái tại đây để tạo điều kiện cho các tổ chức trong nước và quốc tế biết đến Cao nguyên Kon Hà Nừng để có thể đầu tư khai thác các tiềm năng về du lịch của tỉnh Gia Lai. Và một định hướng nữa trong thời gian tới là chúng tôi đang đề xuất với Bộ NN&PTNT cho trồng thí điểm cây dược liệu dưới tán rừng; mục đích là để bảo vệ các loại dược liệu hiện có và cũng để nâng cao đời sống chocán bộ, nhân viên và nhất là người dân ở khu vực vùng đệm”.

Anh Đinh Khua, Làng Điện Biên, xã Sơn Lang, huyện Kbang cho biết: “Bà con chúng tôi làm cà phê ở đây. Ngoài làm cà phê thì cũng đi rừng lấy nấm, mật ong, quả xoay. Khi phát hiện có người xâm hại thì chúng tôi báo ngay cho cơ quan để giữ rừng và bảo tồn rừng”.

Là khu vực chiếm diện tích lớn nhất trong vùng lõi của Cao nguyên Kon Hà Nừng, với gần 42.000 ha, Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh cũng là nơi có hệ động – thực vật vô cùng phong phú, đa dạng và đặc hữu thuộc danh mục Sách Đỏ Việt Nam và Danh lục Đỏ thế giới cùng cảnh quan thiên thiên vô cùng hoang sơ, đẹp mắt với nhiều dãy núi có độ cao trung bình từ 1.200 – 1.500 m. Trong đó, cao nhất là đỉnh Kon Ka Kinh 1.748m được ví như là nóc nhà của Đông Dương. Trong các loài động vật ở Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh có Voọc chà vá chân xám là loài linh trưởng đặc hữu chỉ có ở Việt Nam và nằm trong số 25 loài có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất trên thế giới. Chính vì thế mà công tác bảo tồn, phát huy sự đa dạng sinh học ở đây luôn được đơn vị chủ quản đặt lên hàng đầu, nhất là đối với những loài ghen quý hiếm.

Ông Ngô Văn Thắng, Phó Giám đốc phụ trách Vườn quốc gia Kon Ka Kinh cho biết: “Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh trong những năm qua thực hiện những đề tài nghiên cứu và kết quả vừa điều tra, giám sát thì chúng tôi xác định giá trị sinh học của Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh vô cùng to lớn; và được thể hiện qua việc là hàng năm chúng tôi tìm được những loài mới cũng như số lượng các loài động – thực vật ngày càng tăng lên.Việc tổ chức điều tra, giám sát hệ động thực vật thì được chúng tôi phối hợp với đơn vị cũng như triển khai trong hoạt động thường xuyên của đơn vị. Đối với những loài động – thực vật quý hiếm thì chúng tôi đã tiến hành những cuộc điều tra sơ bộ, đã lập những bản đồ phân bố cơ bản để xác định hướng tiến tới quản lý, bảo vệ có hiệu quả tốt hơn”.

Việc làm tốt công tác bảo tồn sẽ góp phần quan trọng để bảo vệ sự đang dạ sinh học của hệ sinh thái ở Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng theo đúng cam kết của tỉnh Gia Lai với UNESCO.

Thưc hiện cam kết với UNESCO, cùng với công tác bảo tồn và phát huy đa dạng sinh học thì các cấp, ngành, địa phương ở tỉnh Gia Lai đang tập trung đầu tư, khai thác những tiềm năng của Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng trở thành mô hình phát triển kinh tế – xã hội bền vững của địa phương để góp phần nâng cao đời sống cho các cộng đồng dân cư ở khu vực vùng đệm.

 Khai thác tiềm năng Cao nguyên Kon Hà Nừng

Cao nguyên Kon Hà Nừng trải dài từ huyện Đak Đoa đến huyện Kbang với 2 vùng lõi là Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh và Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng. Ngoài sự đa dạng về sinh học phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học thì ở đây còn có rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái; là địa điểm trải nghiệm cực kỳ thú vị cho du khách.Đây là cơ sở để tỉnh Gia Lai có những chính sách đầu tư nhằm khai thác tiềm năng thế mạnh của Cao nguyên Kon Hà Nừng.

Đồng chí Kpă Thuyên -Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai cho biết: “Cùng với mạng lưới khu dự trữ sinh quyển của Việt Nam; chúng tôi hi vọng, khu dự trữ sinh quyển Kon Hà Nừng được UNESCO công nhận sẽ là những phòng thí nghiệm học tập, tiềm kiếm, nghiên cứu và cung cấp những giải pháp, giải quyết những thách thức quan trọng kết nối hài hòa giữa bảo tồn đa dạng sinh học với giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc; giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, sử dụng hợp lý tài nguyên, nâng cao chất lượng cuộc sống giáo dục và nghiên cứu khoa học”.

Gắn với việc bảo tồn những giá trị của Khu dự trữ sinh quyển Cao nguyên Kon Hà Nừng thì trách nhiệm của mỗi cấp, ngành, địa phương của tỉnh Gia Lai là phải phát huy những di sản văn hóa phong phú và đặc sắc với nhiều đặc trưng nổi bật về các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể của cộng đồng các dân tộc thiểu số đang sinh sống tại đây để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương, nâng cao đời sống cho cộng đồng dân cư ở khu vực vùng đệm.

Ông Nguyễn Văn Dũng, Chủ tịch UBND huyện Kbang cho biết: “Chúng tôi có một số định hướng và giải pháp trong thời gian tới. Thứ nhất là bảo tồn giá trị văn hóa và bản sắc văn hóa của dân tộc thiểu số, đó là: cồng chiêng, các nghề dệt thổ cẩm. Bên cạnh đó thì chúng tôi tăng cường công tác quản lý, bảo vệ rừng để mà quản lý, bảo vệ các nguồn ghen và các dược liệu sẵn có dưới tán rừng; đồng thời kêu gọi các nhà đầu tư để phát triển các loại dược liệu dưới tán rừng”.

Ông Ngô Văn Thắng, Phó Giám đốc phụ trách Vườn quốc gia Kon Ka Kinh cũng nói: “Chúng tôi sẽ đẩy mạnh công tác quảng bá các hình ảnh để kêu gọi các nhà đầu tư cũng như các đơn vị có hướng tài trợ để cùng với các nguồn phát triển của khu dự trữ sinh quyển thì chúng tôi sẽ định hướng các cộng đồng dân cư vùng đệm phát triển du lịch cộng đồng và thu hút các dự án đầu tư vào hỗ trợ sinh kế cho người dân”.

Có lẽ không cần phải nói gì thêm về vẻ đẹp của Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng với hệ sinh thái đa dạng, phong phú và những thác nước hùng vĩ giữa đại ngàn xanh thẳm. Và trong những ngày đầu Xuân mới này quý vị có thể giành thời gian để đi đến những địa điểm, như: Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh ở huyện Mang Yang cũng không mấy xa so với TP. Pleiku, hay trải nghiệm, khám phá tại Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng, ở huyện Kbang để cùng tận hưởng những phút giây thư thái khi về với thiên nhiên.

 Đức Hải,  Viễn Khánh, Huy Toàn