Không tiếp cận được với gói tín dụng ưu đãi của chính phủ do những ràng buộc khắt khe từ các điều kiện vay vốn cũng như quy trình tổ chức tái canh cây cà phê của Cục trồng trọt (Bộ Nông nghiệp & PTNT) đã làm kế hoạch phát triển cây cà phê bền vững ở huyện Ia Grai đang gặp phải nhiều khó khăn. Nếu những vướng mắc này không được tháo gỡ thì kết hoạch tái canh hơn 3.000 ha cà phê già cỗi của địa phương từ nay tới năm 2020 sẽ khó thực hiện được.
Quy định về việc giải ngân vốn theo từng phần trong quy trình tái canh mỗi héc ta cà phê là khó khăn lớn nhất khiến người trồng cà phê không thể tiếp cận được với nguồn vốn tín dụng ưu đãi của chính phủ
Theo quy định của Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp & PTNT) thì điều kiện để các hộ dân có thể vay được nguồn vốn từ gói tín dụng ưu đãi với lãi suất 6,5% trong thời gian ân hạn 4 năm là: Vườn cây phải được chứng nhận đã già cỗi, cây kém phát triển, năng suất thấp cần tái canh; sau khi phá bỏ phải có kết quả xét nghiệm, phân tích mật độ tuyến trùng đất; đất phá bỏ cà phê phải trồng các loại cây họ đậu trong 2 năm để cải tạo lại; giống cà phê tái canh nông dân phải mua từ những địa chỉ đảm bảo có chứng nhận của các cơ quan quản lý Nhà nước. Bên cạnh hàng loạt những quy định về các loại giấy tờ, hóa đơn, chứng từ thì quy định về việc giải ngân vốn theo từng phần trong quy trình tái canh mỗi héc ta cà phê là khó khăn lớn nhất khiến người trồng cà phê không thể tiếp cận được với nguồn vốn tín dụng ưu đãi của chính phủ.
Bà Nguyễn Thị Sản, thôn Thanh Bình, xã Ia Bă, huyện Ia Grai, Gia Lai cho biết về những khó khăn trong việc tiếp cận vốn cải tạo vườn cây: “ Thôn chúng tôi có 185 hộ đa số làm cà phê mà diện tích cần tái canh hiện lên đến 30 ha. Chúng tôi cũng rất cần vốn nhưng vốn ưu đãi tín dụng nhiều thủ tục quá. Mỗi héc ta nhà nước cho vay 150 triệu để tái canh mà quy trình thì chia nhỏ ra nhiều đợt, như vậy bà con không thể đầu tư làm được. Chúng tôi mong rằng Nhà nước cho vay một đợt và bớt những thủ tục thì dân mới tiếp cận được nguồn vốn này”.
Ông Lê Trung Nguyên, Giám đốc Công ty cà phê 706, xã Ia Yok, huyện Ia Grai, Gia Lai cũng cho biết về một vài bất cập trong việc giải ngân vốn vay tái canh cây cà phê :Để tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp làm cà phê có thể tiếp cận nguồn vốn thuận lợi thì lẽ ra Ngân hàng Nhà nước phải mở rộng các kênh giải ngân vốn của gói ưu đãi này cho nhiều ngân hàng khác cùng tham gia. Ở đây gói ưu đãi chỉ có mình Ngân hàng Nông nghiệp được giao nhiệm vụ nên đây cũng là một bất cập không phù hợp với điều kiện thực tế. Đương nhiên là sẽ không hiệu quả, khó khăn cho cả doanh nghiệp như chúng tôi lẫn người dân.
Không tiếp cận được với gói tín dụng ưu đãi với lãi xuất 6,5%/năm (Trong thời gian 4 năm ân hạn), các doanh nghiệp như Công ty Cà phê 706 buộc phải vay vốn thương mại và huy động vốn trong các hộ gia đình công nhân để tiến hành tái canh từng phần diện tích. Doanh nghiệp đã vậy, với người dân lại càng khó khăn hơn. Cách mà nông dân trồng cà phê ở huyện Ia Grai đang thực hiện là mạnh ai nấy làm: Người có vốn thì tái canh một vài sào, không có vốn thì xen canh (trồng cây mới ngay trong vườn cây cũ); số đông còn lại thì vẫn duy trì vườn cây già cỗi, kém năng xuất. Với cách làm này thì mục tiêu phát triển cà phê bền vững là không thể đạt được.
Ông Phan Trung Tường, Phó Chủ tịch UBND huyện Ia Grai, Gia Lai cho biết Ban chỉ đạo tái canh cà phê của huyện đang tiếp tục kiến nghị với tỉnh để tỉnh kiến nghị với trung ương làm sao đó phải thay đổi những quy định không phù hợp của Cụ trồng trọt đưa ra. Bên cạnh đó thì chỉ đạo các ban ngành liên quan tạo điều kiện tốt nhất như đứng ra lấy mẫu đất để đem xét nghiệm cho dân; lo cho dân nguồn giống.v.v. Những giải pháp này được thực hiện thì dân mới có thể được hưởng lợi từ gói tín dụng ưu đãi.
Huyện Ia Grai có diện tích cà phê lớn của tỉnh Gia Lai, (trên 17.100 héc ta) với sản lượng hơn 46.000 tấn. Toàn huyện có 3.100 héc ta cà phê có tuổi đời từ 20 đến 30 năm, năng suất bình quân chỉ đạt 1,5 tấn/ha, đây là những diện tích đang cần tái canh theo lộ trình từ nay đến năm 2020. Trong năm 2016, huyện có kế hoạch và danh sách cụ thể các tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện tái canh khoảng 1.773 ha; trong số này, cà phê của nông dân là 1.098 ha, của doanh nghiệp hơn 674 ha, tập trung phần lớn ở các xã: Ia Yok, Ia Hrung, Ia Bă và Ia Krái. Tuy nhiên đến thời điểm này việc tái canh cây cà phê của huyện Ia Grai đang gặp phải nhiều khó khăn do người trồng cà phê không tiếp cận được với nguồn vốn vay ưu đãi./.
Hữu Lanh – Ksor Tuối