Trên đỉnh núi thiêng Chư Tao Yang, giữa thiên nhiên hữu tình vùng đất lúa Ayun hạ một nghi lễ linh thiêng và chân thực được phục dựng nguyên bản theo phong tục của người Jrai bản địa. Nghi thức cúng cầu mưa do ông Siu Phơ- phụ tá của ông Rah Lan Hieo- phụ tá đời Vua Lửa thứ 14 thực hiện với cả tâm nguyện và tấm lòng của người dân Tây Nguyên. Mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, người người có cuộc sống ấm no…là điều mà đồng bào nơi đây gửi gắm từ những nghi lễ này.

Phó Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Khắc Sử, Hội Khảo cổ học Việt Nam thông tin: “Đây là những cư dân cổ có sự chuyển biến từ săn bắt hái lượm sang trồng lúa nước. đặc biệt quan trọng đối với cư dân nông nghiệp ở Tây Nguyên. Hai yếu tố cực kì qan trọng là nước và công cụ lao động. Cư dân Jrai bắt đầu tiếp cận về yếu tố đó thì cần một thủ lĩnh có quyền uy để cầu khẩn việc đó với trời, với Yang, đó là lý do có sự xuất hiện của Yang Pơ tao Apui.”

Cùng thời điểm diễn ra Lễ cúng Cầu mưa, tại các khu vực trong không gian của Di tích lịch sử cấp quốc gia Plei Ơi, các đoàn nghệ nhân tại 10 xã, thị trấn toàn huyện tham gia Hội thi văn hóa thể thao các dân tộc thiểu số lần thứ XVI  với nhiều nội dung: biểu diễn cồng chiêng, đan gùi, dệt thổ cẩm, tạc tượng, chế tác nhạc cụ dân tộc và các hoạt động thể thao, các trò chơi dân gian…Du khách cũng được tham quan các gian hàng giới thiệu đặc sản địa phương được tổ chức ngay không gian Khu Di tích lịch sử văn hóa. Cùng với các hoạt động tại Di tích Lễ hội cầu mưa là Lễ rước nước, nghi thức cúng cầu mưa “Yang Ơi Dai” tại làng Plei Rbai, xã Ia Piar; Lễ Thổi tai và cúng vòng tại xã Ia Yeng, tua tham quan dã ngoại hồ Ayun Hạ, tham quan chùa Quang Sơn cũng được tổ chức để phục vụ du khách và người dân tham quan lễ hội.

Nghệ nhân Kpă H’Uyên, xã Ia Sol, huyện Phú Thiện bày tỏ: “Mình cảm thấy lễ hội này rất là vui, ai trong làng cũng muốn tham gia hết. Nhưng chọn ít người thôi, nhưng mà ai cũng thích, vì đúng là lễ hội của mình, của đồng bào mình.”

 Ông Nguyễn Ngọc Ngô – Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội cầu mưa yang Pơ tao APui cho biết: “Di tích Plei ơi là di tích lịch sử cấp quốc gia, được Bộ văn hóa công nhận đã 32 năm. Mà theo kế hoạch của tỉnh và huyện thì sẽ nâng câp lên cấp quốc gia đặc biệt. Chính vì vậy đây cũng là dịp để các nhà khoa học tận mắt chứng kiến được những điều lâu nay chỉ nghe được qua sách vở. qua đó thấy được là chúng ta đang gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa cho hôm nay và mai sau. Khẳng định rằng bảo tồn văn hóa là điều cần được chung tay bảo tồn và phát huy để xây dựng quê hương ngày càng tốt đẹp hơn.”

Với nhiều hoạt động ý nghĩa mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc, ở lần thứ 16 này, Lễ hội Cầu mưa Yang Pơtao Apui huyện Phú Thiện năm 2025 là điểm nhấn văn hóa du lịch, một lần nữa đã khẳng định sức hút mạnh mẽ từ một trong những lễ hội được nhiều người mong chờ, đánh dấu cho thương hiệu du lịch của vùng đất lúa Phú Thiện. Hoạt động trên cũng nhằm phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Lễ Cầu mưa Yang Pơtao Apui huyện Phú Thiện cũng như bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc sinh sống trên địa bàn.

Theo chương trình, vào sáng ngày 28-3-2025, huyện Phú Thiện sẽ tổ chức giải “Marathon Yang Pơtao Apui-Theo bước chân Vua Lửa”, và Hội thảo khoa học “vua lửa- huyền thoại và hiện thực, giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di tích Pleiơi” với sự tham gia của nhiều nhà khoa học, sử học trên cả nước.

Minh Lý – Ksor Tuối