Mấy hôm nay anh Đồng Văn Quang ở xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện đang tập trung cày xới, tạo luống để tầm 10 ngày nữa là tiến hành xuống giống khoai lang, vốn là nguồn thu nhập chính của gia đình từ nhiều năm nay. Do trồng với diện tích khá lớn đến 18ha, nên anh chủ động từ việc đầu tư máy cày đến cả tự nhân giống nên dù vất vả hơn nhưng bù lại chi phí bỏ ra sẽ thấp hơn, ít rủi ro hơn so với các ruộng khoai khác nếu phải thuê công, mua giống, chưa kể nhiều hộ còn phải thuê đất để trồng.

Năm ngoái trong khi nhiều hộ lỗ nặng bởi giá khoai xuống thấp thì anh Quang vẫn đảm bảo thu nhập để trang trải chi phí đầu tư và còn dư đôi chút.

Anh Đồng Văn Quang – Xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện, Gia Lai nói: “Như ở xã Chư A Thai đây thì bà con đang lác đác xuống giống cỡ khoảng 10 ngày nưa xlaf xuống nhiều. Như gia đình có 18 ha thì đất của nhà thì mình vẫn có ăn, không như đất đi thuê. Đi thuê thì mất 3,5-4 triệu/sào như giá năm ngoái rẻ thì lỗ không như đất đi thuê, đất của nhà thì vẫn có lãi.”

Từ câu chuyện năm ngoái giá khoai lang giảm mạnh, nên theo một số nhận định của bà con trồng khoai lâu năm, nhiều khả năng năm nay diện tích khoai sẽ giảm đáng kể.

Ông Đồng Văn Vụ – Xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện, Gia Lai cho biết: “Nếu như năm vừa rồi thì năm nay Phú Thiện khả năng giảm tương đối vì những người thuê đất, năm vừa rồi lỗ nhiều quá. Năm nay như chúng tôi là nhà nông, đất của nhà mùa nào thứ nấy phải làm, đất cũng không thay đổi, mùa nào trồng khoai thì trồng khoai, mùa nào trồng lúa thì trồng lúa. Chứ còn những người làm nhiều năm ngoái lỗ nhiều, năm nay không dám làm, còn ai có đất không đi thuê thì làm. Như năm ngoái nhiều nhà không được gì mà còn hụt mấy trăm triệu. Năm nay tôi nghĩ tôi nghĩ một số những người làm lớn không thuê được đất họ cũng sợ họ không làm nữa, vì vốn cũng không còn, mà có còn thì giá cũng bấp bênh.”

Dù nhìn ở góc độ nào thì rõ ràng vẫn thấy rất nhiều rủi ro đối với nông dân trồng khoai lang khi việc tiêu thụ hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu thị trường dẫn đến quyết định giá cả thu mua. Chính vì vậy mà bao năm nay dù khoai lang là cây trồng chủ lực, mang lại nguồn thu nhập chính của nhiều nông hộ ở Phú Thiện, nhưng năm nào khi bắt đầu vụ mới bà con cũng mang tâm trạng lo lắng với điệp khúc “ được mùa mất giá, được giá mất mùa”.

Anh Đồng Văn Quang – Xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện, Gia Lai nói: “Theo nguyện vọng của bà  con trồng khoai lang mong giá cả ổn định. Đầu ra tầm 7-8 ngàn là ổn định. Bắt đầu vào mùa chưa biết thế nào nhưng hiện giờ xũng nắng quá nên thiếu nước cho nên khoai lang lên không được mạnh.”

Theo số liệu thống kê của huyện Phú Thiện, năm ngoái toàn huyện phát triển được khoảng 3.400 ha giống khoai lang Nhật.  Thông qua nhiều kênh đã kết nối và tiêu thụ được toàn bộ sản lượng khoai lang cho người dân trong thời điểm giá xuống thấp, tiêu thụ bị chững lại. Qua đó rõ ràng cho thấy ngoài xuất bán sang thị trường tỷ dân như Trung Quốc, thì nhu cầu tiêu thụ khoai lang ngay trong nước cũng rất lớn. Bằng chứng thực tế cho thấy, năm ngoái khi Trung Quốc giảm lượng tiêu thụ khoai lang Việt Nam thì doanh nghiệp, người tiêu dùng trong nước đã kịp thời tiêu thụ hết cho nông dân. Vậy vấn đề đặt ra là tính liên kết, trong đó vai trò cầu nối là chính quyền địa phương, hợp tác xã, doanh nghiệp cần được phát huy hơn nữa, góp phần giải quyết ổn định đầu ra cho nông sản, giữ ổn định vùng nguyên liệu và khai thác tốt lợi thế của cây khoai lang không chỉ trên địa bàn Phú Thiện mà cả nhiều vùng trồng khác.

Hồng Uyên – Thanh Sáng