Các sản phẩm lưu niệm luôn có sức hấp dẫn với du khách, bởi đây là một cách mọi người lưu giữ hình ảnh và ấn tượng về vùng đất hay điểm đến mới lạ. Cũng vì lẽ đó, phát triển các sản phẩm lưu niệm độc đáo, gắn liền với không gian văn hóa làng nghề sẽ mang đến du khách những trải nghiệm thú vị. Đây cũng đang trở thành hướng đi được nhiều địa phương ở tỉnh Gia Lai triển khai thực hiện.
Từ xưa, Gia Lai vốn nổi tiếng với các nghề thủ công truyền thống gắn liền trong đời sống của đồng bào DTTS Bahnar, Jrai bản địa như: Nghề dệt thổ cẩm, đan lát, làm rượu ghè… Đặc biệt, các làng nghề truyền thống không chỉ tạo ra nhiều sản phẩm độc đáo, có tính thẩm mỹ cao mà còn là nơi để những nghệ nhân tài hoa giữ nghề và truyền nghề; truyền cái vốn quý văn hoá được đúc kết trong từng sản phẩm tinh xảo, chứa đựng chiều sâu văn hóa dân tộc.
Nghệ Nhân Mlop – Chủ nhiệm HTX Dệt thổ cẩm Glar, huyện Đak Đoa, Gia Lai nói: “Các con thì đứa nào cũng theo nghề, bản thân thì rất là vui, cứ nghĩ là lớp trẻ trong làng không thích nghề này rồi nhưng sau khi truyền dạy thì nhiều người thích dệt, giữ truyền thống./ Tôi vẫn tin là nghề dệt ngày càng phát triển nhiều hơn.”
Tiếp cận khung dệt từ lúc nhỏ, được sự chỉ dẫn của mẹ là nghệ nhân Mlop, chị Mlên được biết đến là người dệt vải giỏi có tiếng ở xã Glar, huyện Đak Đoa. Hiện tại, chị Mlên cũng là thành viên của Hợp tác xã (HTX) Dệt thổ cẩm Glar – Mô hình HTX nghề dệt truyền thống kết hợp với phát triển du lịch cộng đồng đầu tiên ở Gia Lai.
Qua đôi tay tài hoa, sức lao động bền bỉ, chị Mlên cùng nhiều chị em phụ nữ Bahnar của Hợp tác xã Glar đã tạo ra ngày càng nhiều hơn các sản phẩm từ thổ cẩm truyền thống có chất lượng tốt; mẫu mã đa dạng và phong phú như: Áo nam, váy nữ, túi sách, ví… Đặc biệt hơn, khi có những đoàn khách phương xa tới làng, chị Mlên còn đảm nhận vai trò hướng dẫn viên du lịch, giúp du khách có những trải nghiệm thú vị đối với nghề dệt truyền thống của người Bahnar.
Chị Mlên – Xã Glar, huyện Đak Đoa, Gia Lai chia sẻ: “Hợp tác xã cũng tham gia nhiều mặt hàng thổ cẩm như quần áo, váy, túi sách, ví… Hợp tác xã cũng cố gắng hoàn thiện các sản phẩm để từng bước phù hợp hơn với thị trường, với các mẫu mã mới nhất. Đối với các sản phẩm của hợp tác xã thì du khách cũng khá thích. Tuy nhiên lúc đầu nhiểu người chưa biết, nhưng sau khi qua giới thiệu, nhiều người mua sử dụng thì họ đã quay lại với Hợp tác xã Glar.”
Từ chỗ chỉ có khoảng vài chục khung dệt hoạt động với quy mô nhỏ lẻ, thì nay HTX Glar đã thu hút hơn 100 chị em phụ nữ Bahnar tham gia. Những sản phẩm thổ cẩm truyền thống của Glar đã được nhiều người biết đến. Vui hơn là làng nghề dệt thổ cẩm ở Glar đã trở thành điểm tham quan được nhiều du khách lựa chọn mỗi khi có dịp đến huyện Đak Đoa, Gia Lai.
Bà Kiều Thu Hương – Trưởng phòng VH-TT huyện Đak Đoa, Gia Lai thông tin: “Trong thời gian tới, huyện sẽ đẩy mạnh việc mà vừa tạo một điểm đến cho du khách, vừa tham quan các sản phẩm, xem các nghệ nhân trình diễn để hiểu hơn về quá trình tạo ra các sản phẩm, yêu hơn bản sắc dân tộc. Ở xã Glả nói riêng và toàn huyện nói chung về du lịch cộng đồng đã được nâng lên, bởi vì có rất nhiều du khách đến địa phương trong thời gian qua và các sản phẩm văn hóa truyền thống cũng được bán rất nhiều. Bà con rất vui mừng trong vấn đề tạo công ăn việc làm cũng như đưa sản phẩm của mình đến với thị trường.”
Được gìn giữ, trao truyền qua nhiều thế hệ, các nghề thủ công truyền thống đã thấm sâu trong đời sống văn hoá của đồng bào DTTS tại chỗ ở Tây Nguyên. Mỗi sản phẩm làm ra là tổng hòa của kỹ thuật, nghệ thuật, sự tâm huyết và khéo léo. Như rượu ghè (hay còn gọi là rượu cần) – loại thức uống rất quen thuộc, đã trở thành nét văn hoá đặc trưng của người Tây Nguyên, thì nay nhiều gia đình người Bahnar, Jrai ở buôn, làng Gia Lai đã nỗ lực tìm tòi, sáng tạo để làm nên những ghè rượu thơm ngon, có mẫu mã bắt mắt, mang đậm nét văn hoá Tây Nguyên, trở thành sản phẩm OCOP, được rất nhiều khách du lịch trong và ngoài tỉnh đón nhận.
Chị Nay H’Tó – Bôn Ama Miơng, xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa, Gia Lai nói: “Rượu cần hầu hết nhà nào cũng có, hồi xưa người ta nấu rượu cần là để đãi khách quý, ví dụ khách xa đến nhà chơi là người ta đãi rượu cần, biếu quà mang đi. Đặc biệt, từ khi đạt OCOP người tiêu dùng sẽ tin dùng sản phẩm mình chất lượng hơn đặc biệt là các khách hàng ở xa như Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh kể cả ở Hà Nội cũng liên hệ đặt hàng khi thấy sản phẩm của mình đạt chứng nhận an toàn.”
Ông Nguyễn Đình Long – Chủ tịch UBND xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa, Gia Lai cho biết: “Là sản phẩm xuất phát từ truyền thống của dân tộc Jrai, sản phẩm này sẽ giúp cho hộ dân phát triển kinh tế, khi thị trường đã chấp nhận sản phẩm thì sẽ giúp cho người dân mở rộng quy mô từ đó nâng tầm từ hộ kinh doanh lên HTX, nghiệp. Và mục tiêu lớn nhất là tạo công ăn việc làm cho bà con trong xã để phát triển kinh tế cho bà con, thu nhập ổn định đáp ứng chương trình NTM xóa đói giảm nghèo tăng hộ thu nhập khá, hộ giàu.”
Có thể nói, việc gắn kết giữa sản xuất mặt hàng lưu niệm với làng nghề để tạo ra sản phẩm du lịch hoàn chỉnh ở tỉnh Gia Lai vẫn đang ở những bước khởi đầu. Tuy nhiên, từ những mô hình điểm, có được sự đón nhận tích cực của du khách, tin rằng đây sẽ là một cách làm hiệu quả trong thời gian tới, góp phần thúc đẩy du lịch Gia Lai phát triển nhanh và bền vững.
Kim Ngân – Ksor Tuối