Với nguồn nguyên liệu dồi dào, xuất khẩu hàng hóa nông sản đang là lợi thế của nhiều HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, để chinh phục được các thị trường trên thế giới đối với các HTX vẫn còn không ít khó khăn. Để phát triển bền vững, các HTX trên địa bàn tỉnh đang từng bước đổi mới tư duy sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, sẵn sàng mở đường lớn cho những mặt hàng nông sản xuất khẩu chính ngạch, mang lại giá trị kinh tế cao.
Bên cạnh cà phê, hồ tiêu, chanh dây được xác định là một trong những loại nông sản xuất khẩu chủ lực mà tỉnh Gia Lai đang tập trung phát triển. Diện tích chanh dây của Gia Lai hiện lớn nhất cả nước với hơn 4 nghìn 800 ha và dự kiến đến năm 2025, diện tích của loại cây trồng này sẽ được mở rộng lên khoảng 20 nghìn ha. Sản phẩm chanh dây của Gia Lai hiện đã đến được với nhiều thị trường trên thế giới như Trung Quốc, Hàn Quốc, các nước EU, Newzealand, Mỹ… Tuy nhiên, sản phẩm chanh dây tươi lại gặp nhiều hạn chế khi chỉ xuất khẩu tại những nước gần vì thời gian bảo quản sau thu hoạch ngắn, chỉ từ 10 đến 15 ngày, nên chưa cạnh tranh được với sản phẩm của một số nước khác.
Nhằm tăng cơ hội xuất khẩu cho sản phẩm chanh dây Gia Lai, HTX Nông nghiệp cây ăn trái Tây Nguyên đang hợp tác với Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế triển khai nghiên cứu giải pháp kéo dài thời gian bảo quản chanh dây tươi sau thu hoạch lên khoảng 40 đến 50 ngày.
Ông Nguyễn Huỳnh Phú Lâm – Chủ tịch HĐQT HTX Nông nghiệp cây ăn trái Tây Nguyên cho biết: “Hiện nay sản phẩm chanh dây tươi của chúng ta đi qua châu Âu bằng đường hàng không nên không thể cạnh tranh được với sản phẩm từ Nam Mỹ. Đó là một trong những yếu điểm, nên HTX đang hợp tác để nghiên cứu để kéo dài thời gian bảo quản quả chanh dây, đảm bảo vận chuyển bằng đường biển, giải quyết bài toán Logistic cho sản phẩm chanh dây. Tạo lợi thế nhất định đi vào thị trường châu Âu.”
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Toản – Trưởng Khoa Cơ khí và Công nghệ, Đại học Nông Lâm, Đại học Huế trao đổi: “Xu hướng chung của người tiêu dùng là rất thích trái cây tươi, không chỉ ăn mà là họ cần có cả cảm giác khi ăn, hạnh phúc nhất là họ được sử dụng trái cây tươi, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Khi mà ăn tươi như vậy thì giá trị dinh dưỡng rất là cao, cao hơn rất nhiều so với đã qua chế biến. Do đó, chúng ta cần phải ứng dụng công nghệ để đạt được điều đó. Và khi đề tài nghiên cứu đã thành công thì chúng ta đưa vào áp dụng, có thể xuất khẩu bằng đường biển, mang lại lợi nhuận cho HTX, doanh nghiệp và người dân.”
Với trên 300 ha chanh dây, trong đó có 5ha đã được chứng nhận Global Gap, 7 mã vùng trồng được cấp với diện tích hơn 126 ha, HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Hùng Thơm Gia Lai đã đầu tư chế biến sâu nhằm tạo ra các sản phẩm chanh dây thượng hạng, nâng cao giá trị các sản phẩm từ chanh dây để chinh phục các thị trường khó tính. Tuy nhiên, việc chinh phục được các thị trường xuất khẩu đối với doanh nghiệp lớn đã khó, đối với HTX còn khó hơn, nhất là kỹ năng tiếp cận, tìm hiểu thị trường, đối tác… xuất khẩu. Vì vậy sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng trong việc giúp HTX tìm kiếm thị trường, đối tác kinh doanh là rất quan trọng. Và Hội nghị giao thương xúc tiến xuất khẩu hàng hóa khu vực Tây Nguyên với doanh nghiệp nước ngoài năm 2023 vừa được Sở Công thương Gia Lai tổ chức vào giữa tháng 11/2023 vừa qua đã mở ra cơ hội hợp tác mới cho HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Hùng Thơm Gia Lai với các doanh nghiệp đến từ Campuchia, Lào và Nhật Bản.
Chị Đỗ Thị Mỹ Thơm – Giám đốc HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Hùng Thơm Gia Lai nói: “Đây là cơ hội để mình có thể tiếp cận nguồn khách hàng trực tiếp, khách hàng nhập và bán các sản phẩm của đơn vị. Hiện tại tiêu chuẩn các sản phẩm của HTX đều liên quan đến chuỗi giá trị từ mặt hàng chanh dây ra nhiều mặt hàng từ chanh dây, chúng tôi cũng mong muốn tiếp cận khách hàng trong và ngoài nước để tạo ra mối liên kết sản phẩm để phát triển bền vững hơn cho đơn vị. Hiện tại HTX cũng đang có một số khách hàng nước ngoài và chúng tôi đang giao lại cho một số đơn vị trong nước để xuất khẩu mặt hàng này, nhưng về các tiêu chí của Lào, Campuchia và Nhật Bản thì đây là một thị trường mới để chúng tôi có thể tiếp cận và tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm, đáng ứng nhu cầu của khách hàng.”
Có thể nói, để các mặt hàng nông sản của địa phương có thể rộng đường xuất khẩu sang các thị trường khó tính thì rất cần sự đồng hành, hỗ trợ của các cơ quan chức năng trong việc tìm kiếm thị trường, đối tác và các thủ tục liên quan. Tuy nhiên, bên cạnh sự hỗ trợ của các ngành chức năng thì điều cốt lõi là bản thân các HTX cần đảm bảo các điều kiện về vùng trồng, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng của hàng hóa. Đồng thời tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, nắm rõ các quy tắc xuất xứ và thủ tục hải quan, kiểm tra kỹ thông tin đối tác, hàng rào kỹ thuật trong thương mại quốc tế, đa dạng hóa các mặt hàng xuất khẩu. Từ đó nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm nông sản của Gia Lai trên thị trường thế giới.
Lê Thư – Phi Long