Trên sông Pô Kô, đoạn chảy qua xã Ia Khai, huyện Ia Grai, nhất là những vị trí hợp lưu giữa sông và các suối, khe suối, có tốc độ dòng chảy thấp, diện tích rộng… đã được một số người dân ở làng Yom, xã Ia Khai tận dụng nuôi cá lồng bè. Cách làm này tuy còn sơ khai, chưa phát huy hết hiệu quả nhưng đã mang lại nguồn thu nhập thường xuyên cho nhiều hộ.

Theo chia sẻ của anh Siu Hot ở làng Yom thì mô hình nuôi cá lồng bè trên sông được anh bắt đầu làm từ năm 2010. Ban đầu chỉ là lợi dụng tập tính di chuyển ngược dòng của cá khi trời mưa, quây lưới đợi nước rút, thu hoạch con lớn, loại nhỏ thả vào lồng bè để nuôi.

Anh Siu Hot – Làng Yom, xã Ia Khai, huyện Ia Grai nói: “Cái đó tự nghiên cứu làm thôi, dân ở đây chưa ai biết làm, tự em đi trước, học mò thôi,/ xem dân miền Tây làm sao thì mình làm dậy thôi. Nói chung cá sông nước không biết rõ được, khi được thì thu nhập trăm, hơn trăm gì đó; yếu yếu thì mấy chục. Nhắm áng áng quen thì mình thu thôi, ngày được ngày không mà, cá nào yếu yếu thì mình bán, cá nào khỏe khỏe thì để lại tới tết hoặc mùa điều gì đó người ta mua mình bán, còn mùa này thì bán rai lai thôi, ngày nào cũng bán. Cá bị chết hoặc cá to quá thì mình bán, còn cá nhỏ thì thả lại trong lồng.”

Cách đó không xa, ông Rơ Lan Khinh cũng có mô hình tương tự anh Hot. Câu chuyện bắt đầu từ khi ông thấy những con cá nhỏ không có ai mua, đem về chết cũng phí nên ông quyết định dùng lưới quây trên sông để thả trở lại, nuôi chúng trong môi trường tự nhiên, sau đó lồng bè để tập kết cá lớn cho tiện việc mua bán. Điều ông lo lắng nhất là không biết kỹ thuật để nuôi cá, không biết tìm, học ở đâu nên không dám đầu tư thêm.

Ông Rơ Lan Khinh – Làng Yom, xã Ia Khai, huyện Ia Grai chia sẻ: “Nói chung cá đây nếu mình đầu tư mạnh thì sẽ khá hơn, cây điều thì một năm mới thu một lần, cá thì nếu mình có cá nhiều thì sáng nào cũng có tiền, không có nhiều thì có trăm, hai trăm ngàn. Giờ chưa được đi tập huấn gì nên không dám đi vay tiền vì sợ không biết cách làm cái gì cũng vậy, phải biết cách làm mới đi vay vốn được.”

Từ những mô hình tự phát này, năm 2021, UBND xã Ia Khai đã thành lập Tổ hợp tác nuôi cá lồng với 10 thành viên. Tuy nhiên, vốn hạn chế, thiếu kỹ thuật, không có sự trợ giúp… nên Tổ hợp tác này hoạt động hiệu quả chưa cao.

Bà Nguyễn Mai Lương – Chủ tịch UBND xã Ia Khai, huyện Ia Grai trao đổi: “Kiến thức của người dân thực hiện mô hình sản xuất này còn nhiều hạn chế. Chúng tôi cũng nhiều lần kiến nghị được tập huấn về kỹ thuật cho người dân địa phương, nhất là trên lòng hồ thủy điện có lượng nước thay đổi liên tục, vậy để duy trì và phát triển được cá lồng thì phải tập huấn rất nhiều.”

Dòng Pô Kô chảy qua xã Ia Khai chừng 3 km, nhưng có hàng chục hợp lưu với diện tích mặt nước khá lớn, tốc độ dòng chảy thấp, nước lặng, kín gió, nhiều phù sa… Đây chính là điều kiện lý tưởng để phát triển thủy sản nước ngọt. Vì thế, nếu nếu khai thác được lợi thế này, mô hình nuôi cá lồng bè sẽ có những đóng góp tích cực trong việc xóa đói giảm nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây.

Minh Thanh – Viễn Khánh