Theo tài liệu lịch sử, các điểm di tích: Nền nhà, Hồ nước, Kho tiền ông Nhạc ở làng Đê Hlang, xã Yang Nam, huyện Kông Chro ngày nay, được hình thành ngay trong buổi đầu Nguyễn Nhạc – người anh cả của Tây Sơn Tam Kiệt lên vùng đất Tây Sơn Thượng đạo chiêu mộ binh mã, tập hợp lực lượng khởi nghĩa. Ngay thời điểm ấy, người dân địa phương đã hết lòng ủng hộ, bảo vệ các cơ sở này. Cho đến hôm nay, bà con Bahnar nơi đây vẫn gọi Nguyễn Nhạc là “Bok Nhạc”, có nghĩa là “ông Nhạc”, với lòng kính phục và yêu mến.

Bà Đinh Thị Diên – Làng Hlang, xã Yang Nam, huyện Kông Chro, Gia Lai sự hào nói: “Các già kể lại rằng: Xưa kia Bok Nhạc đã từng sống ở làng; Bok tin cái bụng người Bahnar mình lắm nên đã dựng cái nhà, xây hồ nước, làm kho tiền để nuôi quân đánh giặc. Bok Nhạc đã chỉ bà con cách làm lúa, dạy thanh niên biết làm đồn lũy, đánh giặc… Trong làng người lớn, người nhỏ ai cũng tự hào, yên mến Bok Nhạc.”

Là người đặt nền móng, vun đắp cho mối tình đoàn kết Kinh – Thượng bền chặt, dài lâu, “Bok Nhạc” luôn có một vị trí rất đặc biệt trong trái tim của các cư dân trên vùng đất Tây Sơn Thượng Đạo. Đời nối đời, người Bahnar vẫn luôn trân quý, gìn giữ những di sản gắn liền với thân thế, sự nghiệp của anh em nhà Tây Sơn Tam kiệt.

Tại điểm di tích Nền nhà, Hồ nước, nơi xưa kia “Bok Nhạc” sinh sống, gặp gỡ, giao thương với người dân Bahnar trong vùng, nay đã được trùng tu, tôn tạo với một số công trình điểm nhấn như: Nhà bia tưởng niệm; Nền nhà, Hồ nước được xây kè đá ong… đã giúp tái hiện lại những dấu ấn, tầm vóc lịch sử của di tích.

Anh Đinh Byêi – Thôn trưởng làng Hlang, xã Yang Nam, huyện Kông Chro, Gia Lai chia sẻ: “Khu di tích đây gắn bó với làng Hlang, là thế hệ trẻ mình tự hào bảo vệ khu di tích Nguyễn Nhạc từ hồi xưa. Để mọi người khi đến đây tham quan được đẹp hơn, vui hơn.”

Ông Nguyễn Trọng Hiếu – Giám đốc Trung tâm VH,TT&TT huyện Kông Chro, Gia Lai cho biết: “Dưới góc độ ngành văn hóa đã có kế hoạch tham mưu cho huyện trùng tu, xây dựng thêm cho xứng tầm di tích đặc biệt…”

“Chợ Gò tháng nhóm mười phiên
Là trường giao dịch hai miền ngược xuôi
Bên thì Bok Nhạc người trời
Bên thì Yã Đố là tôi của Yàng
Thượng Kinh tay bắt, tay quàng
Đổi trao hàng hóa đâu màng lợi riêng”..

Câu ca xưa vẫn đang được bà con Bahnar truyền tai nhau, kể cho du khách nghe mỗi khi có dịp ghé thăm ngôi nhà xưa kia của “Bok Nhạc”. Ai cũng tin rằng, rồi đây, cụm di tích Nền nhà, Hồ nước, Kho tiền ông Nhạc không những là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước mà còn là điểm đến du lịch lịch sử, văn hoá hấp dẫn trên vùng đất Tây Sơn Thượng đạo./.

Kim Ngân – Ksor Tuối