Vài năm trở lại đây, cây ăn trái được nhiều nông dân ở Gia Lai lựa chọn trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Việc chuyển đổi sang trồng cây ăn trái, trong đó có cây sầu riêng trên những diện tích cây trồng kém hiệu quả và những diện tích tiêu bị chết đã giúp người dân tăng nguồn thu nhập. Mặc dù hiện nay sầu riêng đã chính thức được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc; tuy nhiên với sự phát triển một cách ồ ạt diện tích cây sầu riêng trong vài ba năm trở lại đây đang tiềm ẩn không ít rủi ro về thị trường. Bởi vậy, nông dân nên cẩn trọng và cần phát triển diện tích loại cây trồng này theo quy hoạch của địa phương.
Hơn 400 cây sầu riêng được trồng xen trên diện tích 2,4 ha này năm nay sẽ bắt đầu cho thu hoạch. Tuy nhiên, để đảm bảo năng suất vườn cây ổn định, chủ vườn quyết định từ năm tới mới chính thức thu hoạch vụ đầu tiên. Trên địa bàn xã Ia Hrú, những hộ trồng sầu riêng với diện tích khoảng vài ha như gia đình anh Nguyễn Sỹ Cậy ở thôn Lũh Yố là không nhiều; thế nhưng đến thời điểm này, diện tích sầu riêng trên địa bàn xã cũng đã phát triển lên hơn 22 ha. Chủ động chuyển đổi cây trồng, những nông dân lần đầu tiên trồng sầu riêng như anh Cậy đang hi vọng sẽ được giá khi thu hoạch.
Anh Nguyễn Sỹ Cậy – Thôn Lũh Yố, xã Ia Hrú, huyện Chư Pưh nói: “Chỉ cầu mong giá 20 nghìn là cũng đã đạt rồi. Sau này năm thứ 7 thì có cây khoảng 02 tạ thì có 4 triệu, trăm cây có 400 triệu, mình tính đơn giản vậy thôi chứ mình không tính giá năm bảy chục nghìn.”
Chuyển đổi sang trồng sầu riêng và để có thể phát triển một cách bền vững cũng như nâng cao chất lượng sản phẩm của loại cây trồng này, một số nông dân trên địa bàn huyện Chư Pưh đã chú trọng phát triển cây sầu riêng theo hướng VietGap. Đồng thời trồng xen sầu riêng với một số loại cây khác, vừa giúp chắn gió cho cây sầu riêng phát triển và cũng để có thêm nguồn thu với mục đích “lấy ngắn nuôi dài”. Về phía chính quyền địa phương cũng đã có kế hoạch cụ thể trong phát triển diện tích sầu riêng và tuyên truyền, vận động người dân phát triển diện tích sầu riêng theo quy hoạch.
Anh Nguyễn Văn Trọng – Thôn Ia Sâm, xã Ia Rong, huyện Chư Pưh nói: “Giờ mình nói số lượng nhiều thì có nhiều nhưng chủ yếu là chất lượng nó có hay không?mà chất lượng thì nó tùy khu vực hoặc là tùy canh tác của mỗi người. Có người canh tác rất đạt nhưng có người canh tác không có năng suất. Mình thì mình đã áp dụng VietGap rồi thì phải theo chương trình VietGap thôi, không thể nào làm khác được. Thì cũng mong là làm chương trình VietGap thì giá cả có thể thay đổi, khá giả hơn một tí cho tăng thu nhập.”
Ông Trương Văn Thành – Quyền Chủ tịch UBND xã Ia Rong, huyện Chư Pưh khuyến cáo: “Chúng tôi khuyến cáo bà con là vừa làm nhưng mà cũng vừa nghiên cứu thị trường,không phát triển mang tính chất ồ ạt. Vừa rồi chúng tôi cũng phối hợp với công ty Sin Việt về khảo sát để lấy mã vùng của sản phẩm. Mục đích của xây dựng mô hình VietGap này ngoài vấn đề nâng cao giá trị, sản lượng cũng như để sản xuất hàng sạch thì cũng định hướng cho bà con làm mã mùng để sau này truy xuất nguồn gốc và xuất khẩu đi nước ngoài thì nó sẽ tăng giá trị của sản phẩm lên.”
Theo báo cáo của ngành Nông nghiệp huyện Chư Pưh, năm 2022 huyện có kế hoạch phát triển 294,3 ha sầu riêng, tuy nhiên đến cuối năm 2022 toàn huyện có trên 406,9 ha sầu riêng (vượt hơn 138% so với kế hoạch và vượt hơn 149% so với năm 2021). Trước sự gia tăng nhanh diện tích cây sầu riêng trên địa bàn huyện Chư Pưh, ngành chuyên môn và chính quyền địa phương lo ngại nguy cơ “cung vượt cầu” như đã xảy ra với một số loại cây trồng khác trong thời gian qua.
Ông Huỳnh Thái Nghiêm – Chủ tịch UBND xã Ia Hrú, huyện Chư Pưh cho biết: “Tuyên truyền vận động người dân không phải vì giá sầu riêng cao mà lại phá những cây trồng chủ lực khác để trồng cây sầu riêng thì nó sẽ phá vỡ quy hoạch, và sau này tránh tình trạng là được mùa mất giá,rồi dịch bệnh lan rộng không khống chế được. Hàng năm thì ủy ban xã có kế hoạch phối hợp tuyên truyền vận động bà con nhân dân tự chuyển đổi nhưng đảm bảo trong diện tích quy hoạch,không phá vỡ quy hoạch để tránh hệ lụy về sau về dài.”
“Được mùa mất giá”, rồi “Được giá mất mùa” lâu nay vẫn là trăn trở của người làm nông nghiệp; và sẽ càng nguy hiểm hơn khi việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng không theo quy hoạch. Bởi vậy, người trồng sầu riêng cũng nên tính toán hợp lý khi phát triển về diện tích cũng như sự phù hợp về điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng để đảm bảo phát triển bền vững, mang lại hiệu quả kinh tế cao./.
Mỹ Tiến – Duy Linh