Phát biểu kết luận Hội nghị trực tuyến với 5 tỉnh Tây Nguyên về tình hình triển khai thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia về: xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế – xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, diễn ra vào sáng nay (10/2) tại Hội trường 2/9, TP. Pleiku, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã nhấn mạnh và yêu cầu các bộ, ngành Trung ương và các địa phương tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia. Tham dự Hội nghị về phía Đoàn công tác Trung ương có các đồng chí: Hầu A Lềnh – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Hà Thị Nga – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; cùng các đồng chí lãnh đạo một số bộ, ban, ngành là cơ quan thành viên của Ban Chỉ đạo thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia. Tham dự Hội nghị về phía tỉnh Gia Lai có các đồng chí: Châu Ngọc Tuấn – Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; Trương Hải Long – Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Trương Văn Đạt – Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh.

Theo báo cáo về kết quả triển khai thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia ở 5 tỉnh Tây Nguyên, giai đoạn 2021 – 2025, Trung ương đã phân bổ tổng vốn đầu tư phát triển cho các địa phương là trên 11.700 tỷ đồng, chiếm 11,73% tổng nguồn lực đầu tư phát triển của ngân sách Trung ương để thực hiện 3 chương trình trong cả nước. Đối với nguồn vốn trung ương phân bổ trong 2 năm 2022 và 2023 là hơn 6.960 tỷ đồng, đến hết tháng 1 năm 2023 các địa phương đã giải ngân vốn năm 2022 là gần 1.350 tỷ đồng, đạt hơn 48% kế hoạch; kết quả giải ngân vốn từ ngân sách địa phương đạt gần 93%. Đối với tỉnh Gia Lai, giai đoạn 2021 – 2025, tổng nguồn vốn thuộc 3 chương trình được phân bổ hơn 3.585 tỷ đồng; trong đó, ngân sách Trung ương hơn 2.826 tỷ đồng và ngân sách địa phương gần 760 tỷ đồng. Đến cuối tháng 1/2023, tỉnh Gia Lai đã giải ngân vốn năm 2022 đạt gần 31% kế hoạch giao. Đối với nguồn vốn đầu tư phát triển năm 2023, UBND tỉnh đã giao kế hoạch vốn đợt 1 là gần 700 tỷ đồng. Cùng với hiệu quả, tác động của các chương trình đem lại, tỉnh Gia Lai cũng đã có những cách làm riêng trong quá trình triển khai thực hiện.

Đồng chí Nguyễn Thị Thanh Lịch – Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai phát biểu đề xuất: “Trên cơ sở văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương, tỉnh Gia Lai đã tập trung chỉ đạo và triển khai thực hiện nghiêm túc và đạt được nhiều kết quả. Qua đó đã có những tác động tích cực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và nâng cao đời sống cho người dân. Ngoài ra, trong thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Gia Lai cũng rất quan tâm và ban hành Chỉ thị 12 về xây dựng làng nông thôn mới trong vùng dân tộc thiểu số và mang lại hiệu quả tích cực. Về đề xuất kiến nghị, thứ nhất là đối với Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ thì sớm giao vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021 – 2025 để triển khai thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia; Đối với các bộ, ngành trung ương thì trân trọng đề nghị sớm ban hành các hướng dẫn cụ thể để các địa phương triển khai thực hiện.”

Qua tham luận của 5 tỉnh Tây Nguyên, đại diện các bộ, ngành trung ương đã giải trình làm rõ các kiến nghị, đề xuất và những khó khăn, vướng mắc ở các địa phương. Trong đó, làm rõ các vấn đề được các địa phương quan tâm, nhất đó là việc sớm ban hành các hướng dẫn, định mức và tránh chồng chéo, nhất là trong thực hiện các dự án, hợp phần của 2 chương trình về giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế – xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi cũng như việc đơn giản hóa các hồ sơ, thủ tục và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương trong tự chủ triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, tránh dàn trải.

Đồng chí Hầu A Lềnh – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng,            Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc phát biểu: “Hiện nay quyết định của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ 6 nội dung về nhà ở, đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, đầu tư cứng hóa đường đến trung tâm xã và cải tạo chợ thì 6 nội dung này Ủy ban Dân tộc đã hoàn thành toàn bộ quy trình và trình Thủ tướng vào ngày 8/2. Hiện nay để triển khai được 6 nội dung này thì xuất hiện 1 vấn đề đó là các hợp phần mà phải lập dự án thì thực hiện theo Luật Đầu tư công và 2 dự án về hỗ trợ đất ở và nhà nhà ở thì đối tượng thụ hưởng là hộ gia đình cho nên rất là khó thực hiện trong quá trình thanh quyết toán và lập hồ sơ. Chính vì vậy chúng tôi cũng đề nghị thực hiện chương trình như Bộ KH&ĐT đã có ý kiến là đề nghị cấp có thẩm quyền cho phép nguồn vốn đầu tư công như thực hiện theo thủ tục nguồn vốn sự nghiệp. Đối với nhóm văn bản liên quan đến quản lý chương trình, liên quan đến Nghị định 27 thì chúng tôi cũng kiến nghị các bộ ngành và Ủy ban Dân tộc sẽ rà soát lại kỹ 1 lượt nữa để kiến nghị đưa nội dung nào vào sửa đổi. Đối với nhóm đã ban hành các thông tư, văn bản hướng dẫn thì tôi cũng trân trọng đề nghị các bộ, ngành nghiên cứu chỉnh sửa, bổ sung thật rõ ràng để các địa phương triển khai ngay trong Quý I.”

Đồng chí Trần Quốc Phương – Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phát biểu: “Quy trình, quy chế phân cấp của các chương trình mục tiêu quốc gia là rất mạnh mẽ. Đối với Trung ương thì giao vốn chứ không giao các danh mục dự án; do vậy mỗi 1 địa phương có 1 phân cấp khác nhau; có những địa phương thì tỉnh phân cấp tới danh mục dự án; có địa phương thì phân cấp cho huyện. Do đó, từng địa phương rà soát việc phân cấp thẩm quyền vì cấp nào phân cấp đến từng dự án thì cấp đó có quyền điều chỉnh kế hoạch vốn giữa các dự án trong nội bộ cấp mình. Cho nên các tỉnh, huyện rà soát lại theo chủ trương của Chính phủ là dự án nào không có khả năng thực hiện thì chuyển vốn sang dự án khác chứ không đợi hướng dẫn của cấp trên. Nếu thuộc thẩm quyền của cấp mình thì rà soát triển khai ngay. Chúng tôi hiểu rằng để khắc phục dàn trải là rất khó; đối với đầu tư công thông thường là rất khó rồi mà đối với 3 chương trình mục tiêu quốc gia càng khó hơn; do vậy cũng mong các địa phương rà soát lại các danh mục dự án; dự án nào chưa có khả năng triển khai thì chưa làm vội mà dồn vốn cho các dự án đã và đang làm để đẩy nhanh tiến độ.”

Liên quan đến kiến nghị của tỉnh Gia Lai cũng như một số địa phương về bộ tiêu chí mới của chương trình xây dựng nông thôn mới chưa thật sự phù hợp với địa bàn các tỉnh miền núi, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, đại diện Bộ NN&PTNT cũng đã có ý kiến.

Đồng chí Nguyễn Hoàng Hiệp – Thứ trưởng Bộ NN&PTNT phát biểu: “Một số tiêu chí như tiêu chí khám chữa bệnh từ xa và sổ khám chữa bệnh điện từ thì chúng tôi đã trao đổi với Bộ Y tế và sẽ có điều chỉnh cho phù hợp. Thứ 2 là tiêu chí 5% hỏa tản người mất thì cái này là chỉ giành cho các xã nông thôn mới nâng cao song chúng tôi cũng sẽ trao đổi với Bộ Tài nguyên – Môi trường vì còn liên quan đến tập tục, văn hóa… nên sẽ có tính toán lại.”

Đồng chí Trần Lưu Quang – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng ,    Phó Thủ tướng Chính phủ phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Phát biểu kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đánh giá cao kết quả thực hiện 3 chương trình muc tiêu quốc gia mà 5 tỉnh Tây Nguyên đã đạt được trong thời gian qua, song so với mặt bằng chung cả nước thì ở vùng Tây Nguyên triển khai còn chậm. Do đó, trước khối lượng công việc nhiều và còn những khó khăn, vướng mắc, đòi hỏi cần có sự quyết tâm, nỗ lực cao hơn nữa trong triển khai thực hiện của năm 2023 và của cả giai đoạn 2021 – 2025.

Đồng chí Trần Lưu Quang – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng,    Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo: “Năm 2023 là chúng ta rất áp lực; thứ nhất là kinh phí nhiều hơn khi toàn bộ kinh phí không triển khai được của năm 2022 chuyển sang năm 2023 và nguồn tăng 41% từ ngân sách trung ương cho 3 chương trình; thứ 2 là chúng ta đã mất 2 năm rồi và chỉ còn 3 năm trong giai đoạn 2021- 2025 và ngay cả quy định, thủ tục vẫn chưa xong. 3 năm còn lại sẽ có khối lượng công việc khổng lồ. Cho nên không còn cách nào khác chúng ta phải cố gắng, nỗ lực, quyết tâm hơn nữa từ trung ương đến địa phương.”

Cùng với đó, đồng chí Phó Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh: Khó khăn lớn hiện nay là hệ thống văn bản hướng dẫn chưa đầy đủ; thiếu hướng dẫn tiêu chuẩn quy định khung từ Trung ương; có những quy định chưa rõ hoặc có nhiều cách hiểu khác nhau, rất khó để các địa phương thực hiện nên cần phải có sự điều chỉnh. Mặt khác, do tiếp nối nhiều chương trình trước đây và việc lồng ghép các chương trình nên có sự chông chênh về tiêu chí, tiêu chuẩn khi thực hiện các chương trình và cần xử lý để triển khai thực hiện đồng bộ.

Đồng chí Trần Lưu Quang – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng ,    Phó Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh: “Về lộ trình thời gian tới có 2 nhóm nội dung chính; thứ nhất là từ nay đến hết quý I phải hoàn chỉnh các văn bản hướng dẫn mà chúng ta chưa ban hành. Thứ hai nữa là đề nghị các đồng chí từ trung ương đến các địa phương trong trách nhiệm của mình nghiên cứu rà soát để xử lý những vướng mắc, còn nếu vượt thẩm quyền thì trình cấp có thẩm quyền xem xét xử lý, chỉnh sửa những vấn đề còn vướng mắc, chông chênh. Một việc nữa là mong các đồng chí học tập kinh nghiệm lẫn nhau vì cũng trên cơ sở văn bản hướng dẫn đó có địa phương thực hiện rất là tốt, rất là nhanh nên chúng ta cần phải học hỏi. Một điểm nữa là mong các đồng chí tăng cường công tác kiểm tra, giám sát vì khối lượng công việc lớn, áp lực nên khó tránh khỏi những thiếu xót về khách quan và chủ quan.”

Phó Thủ tướng Chính Phủ Trần Lưu Quang cũng đề nghị Văn phòng Chính phủ sớm tập hợp, rà soát, thống kê và tham mưu về việc giao nhiệm vụ với mốc thời gian cụ thể đối với từng bộ, ngành, địa phương để đôn đốc triển khai thực hiện nhằm đảm bảo tiến độ, hiệu quả của các chương trình./.

Đức Hải – R’Piên – Phi Long