Nếu như trước đây, bo bo là một trong những loại cây lương thực cứu đói cho đồng bào ta, thì nay loại cây trồng này không còn phổ biến, đang dần trở thành cây trồng mang ý nghĩa truyền thống – một nguyên liệu tốt để đồng bào Bar Nah vùng các huyện Đông Trường Sơn của tỉnh dùng để nấu rượu cần. Thời điểm này, bobo vào mùa đẫy hạt, chín rộ trên khắp những triền đồi xa đang chờ bàn tay người thu hoạch về kho, làm thức uống cho ngày Tết và chuẩn bị cho những lễ hội đầu năm mới.
Dọc trên những triền đồi cao, xen giữa những khu sản xuất lớn, người làng Tờ Kơ, xã Sơ Pai luôn dành ra những khoảng rẫy vừa phải để trồng bo bo. Không nhiều, cũng chẳng vì mục đích kinh tế, nhưng mỗi gia đình người Bar Nah nơi đây luôn coi bo bo là loại cây trồng không thể thiếu. Với đặc tính chịu được hạn, chịu được điều kiện khắc nghiệt của thời tiết, sau hơn 3 tháng, cây bo bo trưởng thành có thân cao bằng 2 lần người đứng thẳng, lá cứng, bông nặng trĩu hạt với nhiều màu sắc bắt mắt. Vào mùa bobo chín, người dân sẽ phải thu hoạch sớm, đem về cất vào kho để dùng dần trong cả năm nếu không sẽ bị chim trời ăn, và gió lớn làm cây đổ gục, tách hạt ngay trên rẫy.
Anh Đinh Văn Ngoan, Làng Tờ Kơ, Sơ Pai, Kbang cho biết: “Nói chung là cây bo bo dễ trồng, không lựa chọn đất. Nó dễ làm, tuy nhiên nó cao nên hay gẫy, chim hay ăn. Bo bo từ lâu người Bar Bah mình trồng để làm ghè, ăn Tết, cúng thần linh chứ không phải dùng vì mục đích thương mại”.
Hạt bo bo là nguyên liệu quý để người BarNah khu vực các huyện phía Đông của tỉnh như KBang, Đăk Pơ làm rượu cần. Đặc biệt sử dụng để nấu những ghè rượu quý dùng trong những dịp lễ, Tết hàng năm. Vào những dịp đầu năm mới, nhà nào cũng có hàng chục ghè rượu được nấu từ bo bo để cúng thần linh, ăn Tết chung và đón chào khách phương xa. Rượu được làm từ hạt bo bo cùng những nguyên liệu truyền thống khác đem lại hương vị đậm đà, ngọt thơm và không làm người uống mệt sau thưởng thức. Một số loại bo bo còn tạo vị ngọt tự nhiên, dịu nhẹ, được người phụ nữ Bar Nah ưa chuộng.
Đinh Thị Nao, Làng Tờ Kơ, xã Sơ Pai, Kbang cho biết: “Mình nấu rượu ghè bằng bobo, từ trước đến giờ, từ hồi ông cha xưa truyền lại. Bobo làm rượu uống rất ngon, làm rượu dễ dàng, nó ngọt, cái vị nó thơm. Người làng dùng rượu để cúng năm mới, mời khách đến chơi”.
Giữa dòng chảy của kinh tế thị trường và những nhu cầu gấp gáp của cuộc sống, rượu cần, văn hóa uống rượu cần của đồng bào Bar Nah vẫn tồn tại như một điều tất yếu trong đời sống. Vẻ đẹp trường tồn với thời gian của nét văn hóa truyền thống này cũng như sức sống của loài cây quý…: rất cần được gìn giữ, phát huy như một giá trị văn hóa./.
Minh Lý, Ksor Tuối