Gia Lai là địa bàn chiến lược ở khu vực Tây Nguyên, do đó, ngay từ những ngày đầu xâm lược nước ta, thực dân Pháp đã bắt đầu chiếm đóng và đặt những khu căn cứ quân sự ở đây. Với tinh thần yêu nước nồng nàn, đồng bào các dân tộc Jrai, Bahnar một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ cùng với công nhân ở các đồn điền cao su, các tầng lớp nhân sỹ, trí thức và đội ngũ cán bộ chiến sỹ cộng sản đã cùng nhau đứng lên đấu tranh chống quân xâm lược. Dù các phong trào đấu tranh còn mang tính tự phát song đã tạo nên được sức mạnh to lớn để cùng với quân và dân cả nước đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Sau thành công của Cách mạng tháng Tám năm 1945, trước yêu cầu trong tình hình cách mạng mới, ngày 1/10/1945, chi bộ đảng đầu tiên được thành lập tại tỉnh Gia Lai; tiếp sau đó có thêm nhiều chi bộ nữa được thành lập. Đến ngày 10/12/1945, Đảng bộ Đảng Cộng sản Đông Dương ở Gia Lai được thành lập dưới tên gọi Đảng bộ Tây Sơn. Và từ đây, phong trào đấu tranh cách mạng ở tỉnh Gia Lai dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh đã bước sang một giai đoạn mới.

Tiến sỹ sử học Nguyễn Thị Kim Vân cho biết: “Đảng bộ tỉnh Gia Lai ra đời thì cách mạng ở tỉnh Gia Lai chuyển sang một giai đoạn mới. Tất cả các phong trào các mạng trong tỉnh thì đã được tổ chức lại và được sự lãnh đạo thống nhất để tổ chức các phong trào chống lại thực dân Pháp quay trở lại xâm lược Gia Lai lần thứ 2 vào tháng 6/1946. Từ đây chúng ta đã tiến hành các phong trào như là: cùng với việc xây dựng các lực lượng cách mạng thì chúng ta tiến hành thành lập căn cứ lõm , tổ chức lực lượng quân đội và các lực lượng vũ trang để đánh địch giành được những chiến công lớn như chiến thắng Đak Pơ”.

Chiến thắng của chiến dịch Điện Biên Phủ vào ngày 7/5/1954, buộc thực dân Pháp phải ngồi vào bàn đàm phán ký kết Hiệp định Giơ – ne – vơ, công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia, rút quân khỏi Đông Dương. Lúc này, một bộ phận các chiến sỹ cộng sản của tỉnh phải tập kết ra Bắc. Dù chỉ còn hơn 130 cán bộ ở lại song dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, các cơ sở cách mạng của ta không ngừng lớn mạnh và xây dựng được Căn cứ địa cách mạng Khu 10 vững chắc (tại xã Krong, huyện Kbang bây giờ) để chống lại lực lượng quân sự lớn mạnh của Mỹ ở khu vực Tây Nguyên.

Ông Ngô Thành, Nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai nhấn mạnh: “Các tỉnh Tây Nguyên mà riêng tỉnh Gia Lai là 4.600 tên địch, 38.000 tên Mỹ và bao nhiêu phương tiện chiến tranh, bao nhiêu Quân đoàn lớn của Mỹ đều tập trung ở đây cả. Nói như thế thì để thấy với lực lượng của Mỹ như vậy thì nó gây cho mình biết bao nhiêu khó khăn. Và một điều quan trọng, thắng lợi của mình là xây dựng Đảng ở vùng dân tộc thiểu số. Ở một cái vùng mà chưa phân biệt giai cấp, ở một cái vùng mà xã hội còn rất thấp mà Đảng Cộng sản là một Đảng rất là tiến bộ cho nên có một khoảng cách rất xa. Tuy nhiên mình đã xích được gần lại; mình đã lấy độc lập dân tộc, đi theo Đảng sẽ giành được độc lập, mà được độc lập thì sẽ được ấm no, hạnh phúc; cái đó là cái thiết thực nhất và mình đã phát huy cái đó lên để tạo nên sức mạnh”.

Ông Đinh Phơ, Làng Sơ Lam, xã Krong, huyện Kbang nói: “Nhà nước đã tin tưởng mình thì mình phải theo Đảng để dân làng đi theo. Cho nên mình phải đóng góp cho bộ đội mình để đi đánh Mỹ. Ví dụ như làm được 10 gùi lúa thì mình chỉ giữ lại 10 gùi còn lại 90 gùi là ủng hộ cho Nhà nước”.

Hội tụ đủ các yếu tố thiên thời, địa lợi và nhất là sự che chở, đùm bọc của đồng bào nơi đây, Căn cứ địa cách mạng Khu 10 đã được bảo vệ vững chắc trong suốt những năm tháng kháng chiến chống Mỹ ác liệt. Và từ Căn cứ địa cách mạng này với những đường lối cách mạng, quân sự đúng đắn, Đảng bộ tỉnh đã lãnh đạo quân và dân trong tỉnh tạo thành một sức mạnh tổng hợp, to lớn đánh thắng quân thù với nhiều chiến thắng vang dội để giải phóng tỉnh Gia Lai vào ngày 17/3/1975 và tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước 30/4/1975.

Tiến sỹ sử học Nguyễn Thị Kim Vân nêu: “Phải có một cái Đảng lãnh đạo thống nhất thì chúng ta mới lãnh đạo, chỉ đạo một cách toàn diện các phong trào của cách mạng để từ đánh địch đến binh vận đến chính trị và đảm bảo các vấn đề về kinh tế, kinh tài mang lại chiến thắng vĩ đại mùa Xuân năm 1975”.

Phát huy truyền thống Anh hùng trong 2 cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, bước vào giai đoạn cách mạng mới, trong công cuộc bảo vệ và xây dựng quê hương, đất nước, Đảng bộ tỉnh Gia Lai cũng đã thể hiện rõ nét vai trò lãnh đạo, chỉ đạo trong phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo quốc phòng – an ninh để đưa tỉnh Gia Lai phát triển giàu mạnh như ngày hôm nay./.

Đức Hải, R’Piên