Bên cạnh những tác động của biến đổi khí hậu gây bất lợi cho hoạt động sản xuất, thời gian qua ngành mía đường trong nước cũng chịu áp lực rất lớn khi cạnh tranh với đường nhập khẩu giá rẻ, từ đó nông dân cũng như doanh nghiệp gặp không ít khó khăn. Để tiếp tục phát triển ổn định vùng nguyên liệu, vấn đề đặt ra cho ngành mía đường trong nước nói chung và Gia Lai nói riêng là làm thế nào nâng cao chất lượng, năng suất cây mía, mang lại nguồn thu nhập ổn định để người dân yên tâm gắn bó với vườn cây? Tại khu vực phía Đông Nam, một trong những vùng trồng mía lớn của tỉnh, Công ty TNHH MTV Thành Thành Công Gia Lai – đơn vị đã có hàng chục năm gắn bó, đồng hành với bà con nông dân trồng mía đang áp dụng một số biện pháp canh tác mía hiệu quả.
Trong điều kiện khó khăn về nguồn nước tưới, để cây mía sinh trưởng phát triển tốt ngay cả trong mùa khô thì giải pháp tưới tiết kiệm nước được xem là phù hợp và tối ưu nhất. Phương pháp tưới nhỏ giọt được lựa chọn đối với những khu vực có nguồn nước tưới hạn chế, đặc biệt là khu vực có nguồn nước giếng khoan. Với phương pháp này, cây mía được bổ sung nước trực tiếp ngay tại gốc mía, độ ẩm vừa đủ để cây mía hấp thu dinh dưỡng, phát triển, tăng năng suất từ 15-20%.
Ông Phạm Tài Vụ, Xã Ia Sol, huyện Phú Thiện, Gia Lai cho biết: “Ruộng mía của nhà không có nguồn nước tưới từ kênh nên phải khoan giếng để lấy nước tưới cứu mía. Tuy nhiên nguồn nước giếng khoan hạn chế. Tôi bắt đầu đầu tư thiết bị tưới nhỏ giọt từ năm 2015, ban đầu tôi cũng rất lo ngại vì chi phí mua thiết bị cao. Tuy nhiên, khi sử dụng rồi thì mới thấy được hiệu quả của nó và đến nay tôi vẫn đang sử dụng tưới cho toàn bộ 26ha diện tích mía của gia đình. Tổng diện tích 26ha của tôi dự kiến thu hoạch vụ 2020/2021 tới đây ước năng suất bình quân đạt 90 tấn/ha”.
Song song với biện pháp tưới nước tiết kiệm, một trong những giải pháp được cho là hiệu quả đó là, trồng dặm mía bằng mía ươm bầu một mắt mầm hay còn gọi là mía Stump bầu. Phương pháp này làm tăng mật độ cây hữu hiệu, mía sinh trưởng phát triển kịp thời và cho thu hoạch ngay vụ đầu so với giặm bằng hom hay chẻ gốc. Ứng dụng này hiện đang được triển khai rộng rãi trên vùng nguyên liệu mía khu vực Đông Nam của tỉnh do Công ty Thành Thành Công Gia Lai liên kết sản xuất. Hiện nay, Công ty đã sản xuất và cung cấp giống cho người trồng mía trồng dặm với giá hỗ trợ 50% chi phí sản xuất thực tế và chuyển giao kỹ thuật ươm mía Stump bầu, hướng dẫn kỹ thuật trồng dặm cho người trồng mía chủ động thực hiện trong vụ 2020 –2021 và bước đầu mang lại kết quả khả quan.
Ông Trần Quang Phước, nông dân ở xã Chư A Thai, thị xã Ayun Pa, Gia Lai cho biết: “Đối với giai đoạn trồng tôi kiểm soát về mật độ cây trên ruộng, khi mía nảy mầm sau trồng 30-45 ngày những chỗ mía không mọc tôi cho dặm lại ngay. Sau khi được nhà máy tổ chức sản xuất mía ươm bầu một mắt mầm, cung cấp và hướng dẫn kỹ thuật trồng dặm, tôi áp dụng thấy rất hiệu quả: Ít tốn công, nhanh và tỷ lệ sống cao, mía sinh trưởng phát triển kịp thời với mía trồng trước. Với cánh đồng tôi đang làm dự kiến năng suất mía khi thu hoạch nếu điều kiện thời tiết thuận lợi sẽ đạt bình quân 80 tấn/ha”.
Canh tác mía trên những địa hình có độ dốc cao cũng là một trong những khó khăn của nông dân trồng mía và năng suất đạt thấp. Với địa hình đồi dốc cao thường là quy mô nhỏ lẻ,khó áp dụng cơ giới hóa vì chi phí san ủi cao… Khắc phục khó khăn này, theo khuyến cáo của công ty, một số nông dân thực hiện phương pháp canh tác trồng mía hố và khá hiệu quả.
Ông Bùi văn Thơm, xã H’Bông, huyện Chư Sê, Gia Lai cho biết: “Hiện nay, gia đình tôi trồng mía bằng hố. Đặc thù đất vùng Hbông rất nhiều đá, không thể gom bỏ ra ngoài được, đá lớn, đất càng cày càng nổi đá lên do vậy không cơ giới hóa được, máy cày hư hỏng nhiều. Khi trồng mía bằng hố thì không phải cày đất, không tốn chi phí gom đá ra ngoài ruộng mà sử dụng máy đào múc hố để trồng, tưới nước, bón phân trực tiếp vào hố sẽ tiết kiệm được nước tưới, phân bón tập trung cho mía và không phát sinh cỏ dại trên ruộng. Hiện nay mía mía phát triển rất tốt, chắc chắn sẽ là giải pháp phù hợp đối với vùng đất này”.
Ngoài ra, công ty cũng khuyến cáo bà con nông dân áp dụng một số biện pháp canh tác mới khác như:Cung cấp dinh dưỡng qua rễ, bón phân qua lá bằng các loại chế phẩm như: Root Booster khích thích ra rễ giúp chống chịu hạn tốt hơn, làm tăng số cây; Grow Booster làm tăng chiều cao cây, số lóng; CCS Booster làm tăng chữ đường. Các chế phẩm này kích thích sinh trưởng theo từng giai đoạn phát triển của cây mía để giúp tăng năng suất, chất lượng mía cây đã được Trung tâm nghiên cứu ứng dụng mía đường Thành Thành Công nghiên cứu và sản xuất áp dụng cho cây mía đã đem lại hiệu quả rõ rệt. Hiện nay công ty đang phổ biến rộng rãi và hỗ trợ 100% chi phí chế phẩm cho người trồng mía phun cho mía. Ngoài khuyến cáo người dân mạnh dạn áp dụng các biện pháp canh tác mới để nâng cao năng suất, chất lượng cây mía, về phía Công ty Thành Thành Công Gia Lai cũng đưa ra các chính sách hỗ trợ để phát triển vùng nguyên liệu ổn định, hiệu quả.
Bà Vũ Thị Lan, Phó Giám đốc Công ty Thành Thành Công Gia Lai cho biết: “Để nâng cao năng suất, chất lượng cây mía, công ty đặc biệt chú trọng đến vấn đề đưa cơ giới hóa vào sản xuất từ khâu làm đất đến thu hoạch mía … Cùng với đó đưa các giống mía mới năng suất, chất lượng vào thay thế giống mía cũ. Song song với đó, Công ty có các chính sách đầu tư và hỗ trợ phù hợp để người trồng mía có thể áp dụng những tiến bộ kỹ thuật, giải pháp mới vào sản xuất để nâng cao năng suất, lợi nhuận. Đối với vụ trồng mới 2019/2020, người trồng mía được đầu tư không hoàn lại tối đa 7.600.000 đ/ha với mía tơ; 3.300.000 đồng đối với mía gốc nếu áp dụng đầy đủ các hạng mục đầu tư thâm canh mà công ty khuyến cáo như (cày ngầm, cơ giới hóa, tưới…)”.
Trong bối cảnh giá đường giảm thấp do cạnh tranh với đường nhập khẩu nên lợi nhuận mang lại từ cây mía cũng giảm đáng kể. Điều này tạo ra những áp lực không nhỏ cho cả nông dân và doanh nghiệp. Vì vậy, việc áp dụng các biện pháp canh tác mới để nâng cao năng suất, chất lượng cây mía, bù lại phần giá cả giảm thấp được xem là giải pháp tối ưu nhất để người dân tiếp tục yên tâm gắn bó với cây mía, góp phần ổn định vùng nguyên liệu. Từ đó tiếp tục tận dụng và phát huy ưu thế của khu vực phía Đông Nam phù hợp để phát triển cây mía, mang lại hiệu quả giá trị kinh tế ổn định cho nông dân.
Hồng Uyên, Duy Linh