Chiến thắng Plei Ring vào rạng sáng ngày 21/3/1954 đã tạo ra 1 thế trận mới có lợi cho ta ở chiến trường Tây Nguyên. Trận chiến này đã làm suy sụp tinh thần chiến đấu của các Tiểu đoàn thuộc Binh đoàn 100, buộc thực dân Pháp phải phân tán lực lượng để đối phó với ta và rơi vào tình thế bị động trên chiến trường Gia Lai, tạo điều kiện thuận lợi cho Trung đoàn 96 của ta xóa sổ hoàn toàn Binh đoàn 100 tại cuộc tập kích Đak Pơ ngày 24/6/1954,góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 làm chấn động địa cầu. 65 năm đã trôi qua nhưng với những người lính từng tham gia trận chiến lịch sử này, chiến thắng Plei Ring vẫn không thể nào quên với bao niềm xúc động.
Năm 2019 này là năm thứ 2 ông Võ Văn Minh – nay đã 90 tuổi, nguyên là Chính trị viên phó Đại đội 4, Tiểu đoàn 39, Trung đoàn 803 trở lại chiến trường xưa với trận đánh Plei Ring mà bản thân ông cùng các đồng đội đã tham gia lúc ông mới 24 tuổi. Qua lời kể của các nhân chứng và tài liệu lịch sử, 1 giờ sáng ngày 21/3/1954, Trung đoàn 803 của bộ đội ta đã hạ quyết tâm tiến công địch ở đồn Plei Ring. Mặc dù tương quan lực lượng, trang thiết bị và vũ khí rất lớn giữa ta và địch nhưng với quyết tâm đánh nhanh, không cho địch kịp trở tay, trong trận đánh này, Binh đoàn 100 của Pháp bị thiệt hại nặng quân số với hơn 900 người chết và bị thương cùng 220 xe cơ giới và pháo bị hư hỏng nặng.
Ông Võ Văn Minh – Nguyên Chính trị viên phó Đại đội 4, Tiểu đoàn 39, Trung đoàn 803 xúc động kể lại: “Trận này trên ngọn núi xanh kia cách chỗ này 5 cây số. 5h chiều bắt đầu chạy rồi. Lúc đó máy bay trên trời có rồi nhưng mà ngụy trang. Đặc biệt vùng này không có núi chỉ có cỏ, lau lắc thôi. Tới đây 10h đêm tới bờ sông và được trên cho biết ở đây không phải là 1 đại đội mà cả 1 binh đoàn./ Binh đoàn của hắn 5.000 quân nhưng ta 500 quân nên đánh hay dừng. Lúc đó ban chỉ huy Trung đoàn chỉ có 2 người là Trung đoàn trưởng Phan Hàm và Trưởng Ban Chính trị là Nguyễn Nam Khánh và thấy rằng đánh rất khó nhưng rất thuận lợi vì địch thiếu cảnh giác nên đánh sẽ bất ngờ tiêu diệt được nhiều địch”.
Di tích địa điểm chiến thắng Plei Ring thuộc làng Ring cũ, nay thuộc khu vực thuộc lòng hồ Ayun Hạ, xã H’Bông, huyện Chư Sê. 65 năm trôi qua, chiến trường xưa đã đổi khác rất nhiều, giờ chỉ còn lại những mỏm đồi cao, những sườn núi xung quanh lòng hồ. Thế nhưng, với những người lính từng tham gia trận chiến Plei Ring, mỗi dịp trở lại chiến trường xưa là được về với ký ức hào hùng và đặc biệt hơn là được thăm lại những đồng chí, đồng đội đã không may hy sinh trong trận chiến Plei Ring. Làm thế nào để gìn giữ và phát huy giá trị lịch sử tại nơi diễn ra trận đánh Plei Ring luôn là niềm trăn trở của những người lính năm xưa cũng như ngành chức năng và chính quyền địa phương.
Ông Hồ Xuân Cảnh – Trinh sát thông tin, Đại đội Thông tin, Trung đoàn 803 cho biết: “Tôi muốn dựng tượng đài di tích với làm nhà lưu niệm ở đây, có làm sa bàn trận đánh mới thấy rõ chiến tích thì khách đến tham quan mới thấy hết độ lớn và giá trị của nó”.
Được biết, Bảo tàng tỉnh Gia Lai đang hoàn chỉnh hồ sơ khoa học, lý lịch di tích để đề nghị Sở VH-TT&DL xem xét, trình UBND tỉnh xếp hạng di tích địa điểm Chiến thắng Plei Ring là di tích cấp tỉnh. Nhằm đầu tư tôn tạo di tích xứng tầm với giá trị lịch sử và tri ân, tưởng nhớ các Anh hùng Liệt sĩ đã anh dũng hy sinh trong trận chiến này, huyện Chư Sê đã chọn vị trí đất để đầu tư xây dựng Nhà tưởng niệm và Bia Di tích chiến thắng Plei Ring, đồng thời có kế hoạch đầu tư tuyến đường giao thông vào chiến trường xưa.
Bà Kpui HBlê – Phó Chủ tịch UBND huyện Chư Sê, Gia Lai cho biết: “Huyện đã có văn bản xin ý kiến tỉnh đầu tư con đường vào đây kinh phí 14 tỉ đồng, trong đó có xây dựng đường vào khu di tích chiến thắng Plei Ring. Tại địa bàn này sẽ đặt 1 bia tưởng niệm và 1 nhà lưu niệm sau khi có văn bản của tỉnh phê duyệt sẽ làm khu di tích lịch sử và điểm du lịch của người dân đến đây để tham quan điểm lịch sử đã diễn ra thời chống Pháp”.
Việc công nhận nơi diễn ra trận Plei Ring là di tích lịch sử thêm một lần nữa khẳng định những chiến công lớn lao, qua đó góp phần tô thắm trang sử vàng của quân đội Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp xâm lược. Bên cạnh đó, việc đầu tư, tôn tạo di tích chiến thắng Plei Ring xứng tầm với giá trị lịch sử sẽ tạo thêm 1 địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, đồng thời tạo thêm điểm đến hết sức ý nghĩa để huyện Chư Sê phát triển du lịch văn hóa-lịch sử trong thời gian tới./.
Thiên Thanh, Phi Long