Dự án xây dựng hồ chứa nước Ia Mơr với 2 hợp phần: cụm công trình hồ chứa nước Plei Pai – đập dâng Ia Lốp theo quy hoạch tưới khoảng 2.000 ha đất nông nghiệp và hồ chứa nước Ia Mơr tưới cho khoảng 12.500 ha đất nông nghiệp. Trong đó, 10.350 ha thuộc địa bàn huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai và khoảng 4.000 ha thuộc huyện Ea Súp, tỉnh Đak Lak. Thế nhưng sau khi xây dựng hoàn thành hồ chứa nước Ia Mơr và việc thi công các tuyến kênh chính sắp hoàn thành thì diện tích quy hoạch vùng tưới cho công trình này vẫn đang là đất rừng tự nhiên. Do đó, hiện nay chính quyền địa phương cùng với các bộ, ngành liên quan đang tập trung tháo gỡ những khó khăn trong việc tìm vùng tưới cho công trình đại thủy nông này.
Ia Mơr là xã biên giới, điều kiện kinh tế – xã hội còn nhiều khó khăn. Việc phát triển kinh tế của 630 hộ với trên 2.500 khẩu ở xã chủ yếu sản xuất nông nghiệp song toàn xã chỉ có trên 1.560 ha đất canh tác. Với điều kiện khí hậu khắc nghiệt vùng biên giới, ngoài cây điều thì lúa nước là cây trồng chủ lực và một ít diện tích hoa màu chỉ sản xuất được 1 vụ trong năm, hiệu quả kinh tế đem lại không cao; sản phẩm làm ra cũng chỉ tạm đủ phục vụ đời sống hằng ngày nên cuộc sống của người dân nơi đây rất khó khăn. Chính vì thế mà người dân và cấp ủy, chính quyền địa phương rất kỳ vọng vào công trình thủy lợi Ia Mơr sẽ đem lại sự đổi thay cho vùng đất này.
Anh Kpuih Mlai – Làng Klăh, xã Ia Mơr, huyện Chư Prông, Gia Lai nói: “Mong Nhà nước cấp thêm đất sản xuất cho bà con để phát triển kinh tế vì hiện tại đang thiếu đất; mỗi nhà có 3 sào mà làm sao đủ bình quân đầu người được; nhà mà 7, 8 khẩu thì không đủ ăn”.
Ông Nguyễn Tuấn Anh – Phó Chủ tịch UBND xã Ia Mơr, huyện Chư Prông, Gia Lai cũng cho biết: “Bà con nhân dân và cấp ủy, chính quyền xã Ia Mơr rất kỳ vọng vào công trình thủy lợi Ia Mơr và làm sao để đưa bà con thực hiện những cánh đồng mẫu lớn”.
Đến nay, dự án thủy lợi Ia Mơr đã cơ bản hoàn thành song diện tích quy hoạch vùng tưới của đại công trình thủy lợi này lại đang là rừng tự nhiên. Trong chuyến làm việc với lãnh đạo tỉnh Gia Lai vào trung tuần tháng 9 vừa qua, qua nghe báo cáo, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã chỉ đạo các bộ, ngành liên quan phối hợp cùng với tỉnh Gia Lai tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để tìm vùng tưới cho công trình thủy lợi được đầu tư 3.000 tỷ đồng này.
Ngay sau đó, Đoàn công tác của Bộ NN&PTNT do Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp dẫn đầu đã trực tiếp đi khảo sát để cùng với địa phương tìm cách tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong việc chuyển đổi 8.000 ha đất rừng tự nhiên sang đất nông nghiệp làm vùng tưới cho thủy lợi Ia Mơr.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp chỉ đạo: “Sau khi điều tra xong, tỉnh sẽ trình một đề án tổng thể; trong đó nói rõ chuyển đổi như thế nào, chuyển đổi để làm gì; và phải có bản đồ quy hoạch đất phải thật cụ thể chia cho người dân bao nhiêu, cấp cho doanh nghiệp bao nhiêu. Trên cơ sở đề án tổng thể đó thì chúng tôi cùng với các bộ, ngành liên quan trình Chính phủ”.
Tuy nhiên, qua khảo sát bước đầu để chuyển đổi 8.000 ha đất rừng thuộc quy hoạch vùng tưới của thủy lợi Ia Mơr gặp những vướng mắc không hề nhỏ và sẽ phải đối mặt với bài toán biến đổi khí hậu khi tác động đến hệ sinh thái.
Ông Phạm Vũ Tú – Phó Chủ tịch UBND huyện Chư Prông, Gia Lai nêu: “Sau buổi làm việc của Phó Thủ tướng và buổi kiểm tra của Thứ trưởng Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo địa phương đang tiến hành đánh giá lại toàn bộ hiện trạng vùng tưới này để làm cơ sở cho việc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất. Tuy nhiên theo quy định của pháp luật hiện đang vướng đó là Thông báo 191 của Thủ tướng Chính phủ nghiêm cấm việc chuyển đổi diện tích rừng tự nhiên. Thứ 2 Luật Lâm nghiệp quy định rất rõ ràng, nếu chuyển đổi 1 ha rừng tự nhiên thì phải trồng 3 ha; đây cũng là khó khăn trong thực hiện chuyển đổi”.
Cấp ủy, chính quyền và người dân vùng biên giới Ia Mơr đang hy vọng Chính phủ và Quốc hội giải bài toán chuyển đổi 8.000 ha đất rừng tự nhiên tìm vùng tưới cho đại công trình thủy lợi Ia Mơr. Để từ đó, đem lại sự ấm no, trù phú cho mảnh đất cằn cỗi này./.
Đức Hả i- Thanh Sáng – Huy Toàn