Tạc tượng gỗ nhà mồ không chỉ là tín ngưỡng thiêng liêng, mà còn là một trong những nghề thủ công lâu đời và độc đáo của các tộc Tây Nguyên. Bằng tình yêu văn hóa, tư duy nghệ thuật và đôi bàn tay tài hoa của mình, nghệ nhân Rơ Châm Jêh, làng Amo, xã Bờ Ngoong, huyện Chư Sê đã cho ra đời những tác phẩm tượng gỗ độc đáo, đặc sắc. Đặc biệt hơn, nghệ nhân Rơ Châm Jêh còn đang góp phần nối dài nét đẹp văn hóa của dân tộc bằng việc truyền nghề và thổi lửa đam mê cho các em nhỏ trong làng.
Một góc nhỏ làng quê Amo sáng sớm đã vang lên tiếng lách cách như thanh âm khởi đầu nhịp sống mới. Những đứa trẻ thay vì tụ tập chơi trò nghịch ngợm thì nay lại say sưa bên từng khúc gỗ. Dùi, đục, rìu… những vật dụng từ lạ lẫm đã dần trở nên quen thuộc với chúng.
Em Rơ Châm Thíu, làng Amo, xã Bờ Ngoong, huyện Chư Sê nói: Lúc đầu mới học tạc tượng em thấy khó, nhưng khí được chú Jêh dạy em thấy dễ hơn, em thích tạc tượng hơn.
Lớp trẻ nhìn người lớn tạc tượng mà tự yêu thích. Rơ Châm Jêh cũng không ngần ngại dạy cho những ai quan tâm. Bởi ngày xưa, cũng chính anh từng theo chân các già làng xem tạc tượng nhà mồ, để từ đó tình yêu với tượng gỗ hình thành trong ông từ lúc nào không hay. Ông cho biết thường phải mất 2 năm để 1 người vững tay chèo đục, và phải mất nhiều thời gian hơn thế để ngấm vào mình những dáng, những hình của bức tượng. Để biến được những gốc cây, rễ cây thô mộc xấu xí thành những tác phẩm mang hình dáng, họa tiết độc đáo đòi hỏi người làm phải quan sát từ thực tế và kiên trì luyện tập.
Anh Rơ Châm Jêh, làng Amo, xã Bờ Ngoong, huyện Chư Sê chia sẻ: “Tạc tượng gỗ dùng cây chít, mít, keo. Tạc theo đường đi của gỗ là nó đẹp. Khi mình tạc thấy con vật, con người như thế nào thì mình suy nghĩ tạc lại như thế. Tạc tượng khó nhất là động vật, con người thì khó ở việc thể hiện cảm xúc”.
Các bức tượng do anh Jêh tạc đẽo thường sử dụng những công cụ thô sơ, sẵn có trong lao động sản xuất. Thoạt nhìn tượng có vẻ xù xì, mộc mạc, nhưng phải ngắm kỹ mới thấy được sự tinh tế, mang lại cái hồn rất riêng của tượng gỗ.
Chị Kpuih HRing – cán bộ văn hóa xã Bờ Ngoong, huyện Chư Sê nói: “Anh Jêh là một trong những người tạc tượng giỏi của xã. Thời gian qua, chính quyền xã luôn quan tâm đến việc giữ gìn văn hóa truyền thống của dân tộc và hỗ trợ nghệ nhân tham gia Ngày hội văn hóa do huyện tổ chức. Mong muốn có nhiều sự quan tâm hơn nữa để văn hóa truyền thống được bảo tồn và phát huy”.
Với tài năng của mình, anh Jêh đã tham gia một dự án về giữ gìn văn hóa của người Jrai và có cơ hội biểu diễn kỹ thuật tạc tượng trước đông đảo người yêu nghệ thuật điêu khắc quốc tế tại Đài Loan. Anh chia sẻ: nhờ tượng gỗ mà anh được tham gia triển lãm ở nước ngoài. Anh cũng rất tự hào khi giới thiệu được nghệ thuật dân gian của người Jrai mình đến với khách quốc tế. Được biết, cuối năm 2018, anh Jêh sẽ tiếp tục đồng hành cùng dự án và đi Philippin để giới thiệu tượng gỗ Jrai. Những con người tài hoa và nhiệt huyết như Rơ Châm Jêh đang từng ngày góp phần bảo tồn 1 nét văn hóa ở Tây Nguyên và quảng bá văn hóa truyền thống vượt ra khỏi biên giới của quốc gia để đến với bạn bè quốc tế.
Nhâm Dung, Minh Trung