Tổ chức ma chay cho người quá cố kéo dài nhiều ngày… từ lâu đã trở thành tập tục lạc hậu trong vùng DTTS ở nhiều địa phương của tỉnh Gia Lai. Qua công tác tuyên truyền, vận động của địa phương, tổ chức đoàn thể, những nếp nghĩ, cách làm trong việc tổ chức ma chay ở một số địa phương trong tỉnh đã từng bước có những thay đổi tích cực, góp phần thắt chặt tình làng nghĩa xóm, thúc đẩy kinh tế-xã hội của địa phương ngày càng phát triển. Phóng sự được thực hiện tại làng Bloi – một trong những ngôi làng có đông người Jrai sinh sống ở thị trấn Ia Ly, huyện Chư Pah.
Làng Bloi hiện có 164 hộ với 653 khẩu. Theo nhiều người dân sống lâu năm tại địa phương, hàng chục năm về trước, mỗi khi trong làng có người chết, bà con dân làng thường tụ tập ăn uống, chia buồn với gia đình có người chết nhiều ngày liền. Điều này cùng đồng nghĩa với việc chuyện làm nương làm rẫy của gia đình cũng như của làng thường bỏ bê, gây tốn kém cho gia đình của người chết và ảnh hưởng đến việc sản xuất của mỗi hộ dân. Tuy nhiên, vài năm gần đây, việc chia buồn với gia đình có người chết của nhiều bà con trong làng đã có những thay đổi tích cực song vẫn giữ được tình làng nghĩa xóm, vui buồn có nhau.
Chị Rơ Chăm Luyn – Làng Bloi, thị trấn Ia Ly, huyện Chư Pah cho biết: “Hồi xưa nhà có điều kiện họ để 2, 3, 4 ngày cũng có nhưng bây giờ thay đổi rồi, họ góp tiền. Hồi xưa góp củi, rau, lá, gạo còn bây giờ họ góp cả tiền, mỗi nhà góp 50, họ hàng góp heo, gà, tiền họ sử dụng”.
Chị Siu Y – Làng Bloi, thị trấn Ia Ly, huyện Chư Pah cũng nói: “Người trong làng biết giúp đỡ lẫn nhau, hồi xưa góp thịt không, không ăn kịp thì hư. Giờ mình giúp 50, 70 ngàn, mình giúp đỡ họ thì mình vui chứ. Số tiền đó họ xoay sở để làm nhà mồ”.
Thực hiện Chương trình xây dựng Nông thôn mới, làng Bloi cũng đã quy hoạch được khu nhà mồ dành riêng cho bà con trong làng. Nhờ vậy tập tục chôn chung đã không còn nữa và quan trọng nhất là đảm bảo vệ sinh môi trường, góp phần xây dựng làng văn hóa. Bên cạnh đó, người dân cũng tích cực chăm lo phát triển kinh tế nhằm xây dựng cuộc sống vật chất-tinh thần ngày một no ấm, sung túc.
Già làng Siu BPlim-Làng Bloi, thị trấn Ia Ly, huyện Chư Pah nói: “Trước đây chôn chung, có điều kiện 3 ngày hoặc 1 tuần mới đi chôn. Bản thân tôi phối hợp với ban, ngành của thôn như mặt trận, già làng, tổ hòa giải… tuyên truyền bà con xóa bỏ những phong tục tập quán lạc hậu. Trước đây kinh tế khó khăn, nhà lụp xụp nhưng giờ bà con phát triển kinh tế mạnh lắm, nhà xây vài ba trăm triệu đồng, trước kia làm gì có tiền nhưng giờ có và bớt đi những phong tục tập quán, dân lo làm kinh tế, đa số dân đây con cái học tập rất tốt”.
Nhờ từ bỏ dần tập tục lạc hậu trong tổ chức ma chay, đời sống của đa số hộ dân ở làng Bloi đã có những thay đổi đáng mừng qua từng năm. Toàn làng hiện chỉ còn 17/164 hộ nghèo, người dân tích cực tham gia xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, đưa làng trở thành một trong làng dẫn đầu trên địa bàn thị trấn Ia Ly nói riêng và huyện Chư Pah nói chung trong công cuộc phát triển kinh tế, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp./.
Thiên Thanh, Duy Linh