Thời điểm này ở vùng Đông Nam tỉnh đang ghi nhận tình trạng phá mía trồng mì diễn ra ở nhiều nơi. Tại huyện Ia Pa có khoảng 1.000 ha mía bị phá để chuyển sang trồng mì. Hiện tại diện tích mì của huyện là 7.000 ha. Dự kiến, khả năng diện tích mì của huyện sẽ tăng lên khoảng 8.500 ha. Trong đó, chủ yếu là diện tích người dân tự chuyển đổi cây trồng, phá rẫy mía để trồng mì (mía ngoài hợp đồng với nhà máy và mía năm thứ 4 kém hiệu quả, mía bị trắng lá trên 60% diện tích).

Ông Trần Văn Hùng, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Ia Pa, Gia Lai cho biết: “Tình hình phá mía đến thời điểm này nguyên nhân chủ yếu là do bệnh trắng lá mía xảy ra trên địa bàn và tập trung ở các xã Pờ Tó, Chư Răng, Kim Tân. Diện tích phá đến thời điểm này là khoảng 1.000 ha. Trước tình hình này huyện đã khuyến cáo người dân không ồ ạt chuyển qua trồng mì để đảm bảo nguyên liệu mía cho nhà máy đường”.

Còn ở huyện Phú Thiện, phần lớn diện tích mía người dân chặt bỏ nằm ngoài hợp đồng thu mua với nhà máy. Theo thống kê, niên vụ này, huyện Phú Thiện có khoảng 1.500 ha mía không có hợp đồng đầu tư, thu mua với Nhà máy Đường Ayun Pa nên nhà máy không thu mua. Điều này buộc hàng trăm nông dân đắng lòng chấp nhận phá bỏ mía để chuyển đổi sang cây trồng khác.

Theo Phòng NN&PTNT huyện, hiện nhiều nông dân chấp nhận phá mía để chuyển sang trồng mì vì trồng mía thua lỗ nặng mà trồng mì lại được mùa, được giá. Hiện tại, giá mì tươi dao động ở mức 3.500 đồng/kg, mì khô là 5.000 đồng/kg. Vụ mì vừa qua, toàn huyện có 1.200 ha. Nhiều hộ trồng mì trúng đậm từ 25 đến 35 triệu đồng/ha. Hiện tại, toàn huyện đã có 200 ha mía đã chuyển qua trồng mì. Tuy nhiên, khả năng mở rộng diện tích mì của địa phương là rất lớn. UBND huyện đã chỉ đạo ngành chức năng vận động người dân thận trọng không phá mía để trồng mì. Thế nhưng, vì giá cả đầu ra của nông sản bấp bênh, nhà nước không có chính sách căn cơ hỗ trợ nông dân nên rất khó ràng buộc người dân không phá mía để chuyển sang trồng mì.

Ông Mai Ngọc Quý, Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện Phú Thiện, Gia Lai cũng cho biết: “UBND huyện Phú Thiện cũng đã tăng cường chỉ đạo ngành chuyên môn và các xã vận động người dân không phá mía để trồng mì và không tăng diện tích mì hiện có bởi trồng mì sẽ gây thoái hóa, làm đất bạc màu; đồng thời ngăn chặn nguy cơ phá rừng, phát rẫy lấy đất trồng mì, tránh phá vỡ quy hoạch cơ cấu cây trồng”.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, việc trồng mì ồ ạt sẽ làm cho sản lượng dư thừa. Ngoài ra, về mặt kỹ thuật, nông dân trồng mì quá nhiều dẫn đến một số hệ lụy, đó là  khi chuyển sang trồng mì trong điều kiện không chuẩn bị sẵn giống, người dân sử dụng các giống cũ, giống chất lượng không cao và đặc biệt là giống nhiễm bệnh như sáp bột hồng thì rất nguy hiểm.

Không ai dám chắc sang năm mì vẫn giữ được giá cao như năm nay, hay nông dân lại bị cuốn vào vòng xoáy được mùa mất giá, được giá  mất mùa. Rõ ràng cái vòng luẩn quẩn “phá mía trồng mì” cũng như trước đây “phá mì trồng mía” cho thấy tính bất ổn trong sản xuất của nông dân và đang thiếu một chính sách căn cơ giúp nông dân ổn định sản xuất, ổn định đầu ra cho nông sản nhằm hướng đến một nền sản xuất bền vững./.

Quốc Anh, Minh Trí