Nhân dịp xã Hà Đông, huyện Đăk Đoa tổ chức lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, chúng tôi quyết định trở lại vùng căn cứ cách mạng của tỉnh. Sự chuyển mình một cách nhanh chóng nhưng cũng khá chắc chắn của Hà Đông quanh năm đối mặt với cái đói, cái nghèo những năm 1980 khiến không ít người ngạc nhiên. Từ một xã 100% dân số là đồng bào dân tộc Bana gần 400 hộ, 1.838 nhân khẩu, đến nay xã Hà Đông đã có sự phát triển khá ổn định với 703 hộ, trên 3.600 khẩu sống tại 5 làng. Hiện địa phương cơ bản hoàn thành định canh định cư với hệ thống điện lưới phủ 100%, cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục, văn hoá xã hội có sự đầu tư tương ứng, tỷ lệ hộ nghèo giảm hẳn, thu nhập bình quân đạt trên 8 triệu đồng/người/năm. Có được kết quả này, phải thừa nhận một điều rằng; sự quan tâm đầu tư của tỉnh, huyện và cả TW nhằm vực dậy vùng đất hẻo lánh, hoang sơ như Hà Đông đã phát huy được hiệu quả.
Nhưng để Hà Đông phát triển một cách vững bền như hôm nay thì ngoài sự đầu tư của Nhà nước còn có sự đóng góp thầm lặng nhưng hiệu quả của các thế hệ cán bộ và nhân dân trong xã. Và cái tên Đinh Đăm liên tục được nhiều người nhắc đến như một điểm sáng trong phong trào học tập làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, xoá đói giảm nghèo, đoàn kết giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương. Sinh năm 1938, chàng thanh niên khi mới 14-15 tuổi Đinh Đăm quyết định vào rừng làm liên lạc cho bộ đội. Chứng kiến tội ác tày trời của kẻ địch với bà con dân làng và được sự giáo dục, giúp đỡ của các cô chú, Đinh Đăm chính thức trở thành cán bộ tham gia hoạt động cách mạng. Sau năm 1975, hoà cùng niềm vui giải phóng quê nhà, Đinh Đăm trở thành bí thư Đảng uỷ xã Hà Đông, đồng thời cũng là vùng đất nuôi dưỡng anh thành người. Mấy chục năm làm bí thư Đảng uỷ thì cũng chừng ấy thời gian Đinh Đăm hết lòng, hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Đến tuổi nghỉ hưu, thay vì dưỡng già, Đinh Đăm lại tiếp tục lao vào làm việc vì bà con tín nhiệm quá bầu chọn làm già làng với cái tên thân thương, trìu mến: Bok Đăm. Là cán bộ lão thành cách mạng lại là người có kinh nghiệm trong quản lý nhà nước nên Bok Đăm rất khéo xử lý các vụ việc xích mích, mâu thuẫn trong nhân dân và nhất là vận động nhân dân không nghe lời lừa phỉnh của bọn xấu. Nhớ lại những năm 2009, 2011, cả xã xôn xao vì hơn 40 hộ dân đi theo tà đạo Hà Mòn, vừa giận lũ làng khờ dại lại vừa thương chúng nó không biết nhìn vào đường ngay, hàng đêm giữa làn gió buốt thốc từng cơn, Bok Đăm vừa khoác áo lạnh vừa ho sù sụ đến từng nhà thuyến phục, giải thích cho những người này hiểu được cái lí, cái lẽ của người Bana mình trong cách sống. Tà đạo Hà Mòn nó không cho mình chén cơm, tấm áo, không cho mình cái bệnh xá, trường học thì theo nó để làm gì? Nếu mình thiếu ăn, thiếu mặc thì mình phải làm mới có chứ! Mà Nhà nước luôn ở bên cạnh hỗ trợ, giúp đỡ cho bao nhiêu thứ nữa, làm sao lại bỏ làng, bỏ truyền thống người Bana mình để mọi người buồn như thế. Cách nói của Bok Đăm vừa có tình nhưng lại quá có lý khiến cái bụng bà con ai cũng khâm phục và nhận ra cái sai của mình, tự nguyện bỏ tà đạo.
Không chỉ một vụ mà hàng chục vụ khác có liên quan đến người dân trong làng, trong xã đều được Bok Đăm giảm quyết khá nhẹ nhàng, êm thấm. Nói có vẻ dễ nhưng để người làng kính trọng, thương yêu và tin tưởng thì bản thân Bok Đăm đã phải nỗ lực rất nhiều kể cả việc đi đầu trong làm kinh tế cũng như mở rộng vòng tay giúp đỡ những người khó khăn hơn mình. Đất ở Hà Đông vốn khá màu mỡ nhưng tập quán canh tác của bà con còn lạc hậu lắm nên cái đói, cái nghèo cứ đeo bám mãi. Phải mất một thời gian dài kiên trì, Bok và nhiều người khác trong xã mới vận động bà con trồng bời lời, cao su và những cây, con giống có chất lượng khác. Bok Đăm được xem là một trong những người khá giả nhất làng với mức thu nhập cả trăm triệu đồng/năm và có công đầu trong đưa cây bời lời vào trồng trên đất Hà Đông. Nhờ cây bời lời, lúa nước, cao su…nên đời sống của người dân trong xã, trong làng đã khấm khá hơn rất nhiều. Bok còn được xem là một trong những người ở làng và cả ở xã có số con nuôi nhiều nhất; 4 đứa. Trước năm 1990, người dân Kon Sơng Lốb nói chung, gia đình Bok nói riêng thiếu thốn trăm bề nhưng Bok vẫn quyết định nhận nuôi thêm 4 đứa trẻ bị bỏ đói vì mồ côi cả cha lẫn mẹ. Không chỉ cho cơm ăn áo mặc, Bok còn cho chúng nó học cái chữ, tìm công việc làm và chưa khi nào Bok đối xử phân biệt giữa chúng với con ruột. Chính điều này càng làm cả làng cảm phục, mến thương.
Mặc cho thời gian đang dần trôi qua vô cảm, lạnh lùng, bằng trái tim và nhiệt huyết của mình, người cán bộ lão thành cách mạng cuối cùng của Hà Đông hôm nay lại tự nguyện giữ cho ngọn lửa đoàn kết truyền thống người Bana làng Kon Sơng Lốb cháy mãi. Quan niệm sống của vị lão niên đồng thời là già làng Bok Đăm khá đơn giản và chân thành “Chỉ cần mình còn sức thì mình sẽ giúp lũ làng thôi. Bản thân mình già rồi mà không làm gương thì làm sao nói lũ làng nghe được, làm sao giữ được tình đoàn kết của bà con trong làng! Mình được Đảng soi đường dẫn lối, được Bác Hồ chỉ bảo rồi thì mình phải giúp lại dân làng thôi”. Chính suy nghĩ mộc mạc, đơn sơ nhưng cũng thấm đượm chất triết lí đó đã giúp Bok Đăm khẳng định vị trí chắc chắn trong lòng bà con làng Kon Sơng Lốb nói riêng và xã Hà Đông nói chung./.
Thu Thuỷ