Hồ tiêu là một trong những cây trồng chủ lực, giữ vai trò quan trọng đối với việc phát triển kinh tế – xã hội, xóa đói giảm nghèo ở huyện Chư Sê và huyện Chư Pưh.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây việc sản xuất tiêu trên địa bàn hai huyện này gặp nhiều yếu tố bất lợi, nhất là nhiều vườn tiêu đã chết nên gây thiệt hại rất lớn về kinh tế của nhiều gia đình. Phóng sự sau được thực hiện tại huyện Chư Pưh.
Cùng với huyện Chư Sê, trên địa bàn huyện Chư Pưh đã hình thành những “thủ phủ” hồ tiêu một thời giúp nhiều gia đình “đổi đời”, nhưng nay câu chuyện lại khác. Việc sản xuất tiêu ở đây trong những năm gần đây gặp nhiều bất lợi do biến đổi khí hậu, hạn hán, cùng với nhiều nguyên nhân khác nên nhiều diện tích tiêu bị bệnh chết nhanh, chết chậm, thậm chí có vườn đã “chết trắng”, nông dân ngao ngán, thất vọng. Đặc biệt, trong giai đoạn “hoàng kim” của cây tiêu, nhiều gia đình đã dồn công sức, tài sản và vay với số tiền lớn để đầu tư mở rộng diện tích tiêu ồ ạt, tự phát, bất chấp sự khuyến cáo của các ngành chức năng và chính quyền địa phương, đến khi vườn tiêu bị chết hoặc giảm năng suất, cùng với giá tiêu xuống thấp từ 200 nghìn/kg (vào năm 2016), nay chỉ dao động từ 55 đến 60 nghìn/kg nên lâm vào cảnh lao đao, nợ nần, thậm chí phá sản, ly hương.
Ông Trần Văn Quế, thôn Phú Bình, xã Ia Le, huyện Chư Pưh, Gia Lai nói: Nhà tôi có 7.000 trụ tiêu nhưng đã chết 4.000 trụ. Hiện tại 90% người dân ở xã Ia Le nợ ngân hàng, trong đó 70% không thể trả được, nhiều người phải bán nhà đi vào Nam làm thuê.
Ông Trương Viết Trung – Phó Chủ tịch UBND xã Ia Le, huyện Chư Pưh, Gia Lai cũng cho biết: “Đến nay, tổng dư nợ vay trên địa bàn toàn xã để sản xuất tiêu là 377,4 tỷ đồng, dư nợ rất lớn cho nên nhiều gia đình rất khó khăn trong việc trả lãi cho ngân hàng”.
Từ năm 2014 đến nay, trên địa bàn huyện Chư Pưh đã có hơn 300 ha tiêu bị chết, hiện diện tích tiêu toàn huyện giảm còn 2.990 ha. Các ngành chức năng, chính quyền địa phương và các nhà khoa học đã nỗ lực tìm ra nhiều biện pháp để ngăn chặn tình trạng tiêu chết hàng loạt.
Ông Nguyễn Long Khánh – Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện Chư Pưh, Gia Lai cho biết: “Từ 2010 đến nay, Phòng NN&PTNT huyện đã tham mưu cho UBND huyện triển khai nhiều chương trình để hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân sản xuất hồ tiêu bền vững theo hướng hữu cơ. Nhìn chung trình độ canh tác tiêu của nông dân trong huyện có chuyển biến tốt, tuy nhiên, từ 2016 đến nay giá tiêu xuống thấp nên ảnh hưởng đến việc đầu tư sản xuất tiêu theo hướng hữu cơ vì chi phí đầu tư sản xuất tiêu theo hướng hữu cơ cao hơn so với sản xuất bằng hóa học”.
Đã có thời cây tiêu là cây xóa đói giảm nghèo, đã giúp nhiều người “đổi đời” và làm giàu. Nhưng nay cũng chính cây tiêu đã làm nhiều gia đình lâm vào cảnh lao đao, nợ nần.
Nông dân sản xuất tiêu ở huyện Chư Pưh và ở nhiều địa phương khác mong muốn các ngành chức năng, chính quyền địa phương và các nhà khoa học tìm ra các giải pháp giải quyết phần gốc của vấn đề đó là thuốc đặc trị ngăn chặn tiêu chết hàng loạt để bà con yên tâm gắn bó lâu dài với cây trồng này./.
Hà Đức, R’Piên