Được áp dụng từ năm 2013 với nhiều đổi mới, Luật Hợp tác xã năm 2012 đã góp phần tạo điều kiện đẩy mạnh phát triển mô hình HTX kiểu mới trên địa bàn tỉnh. Sau gần 4 năm thực hiện, đến nay, hoạt động của các HTX theo mô hình mới trên địa bàn tỉnh ngày càng ổn định và có xu hướng phát triển, góp phần giải quyết việc làm thường xuyên cho trên 1.300 lao động trong tỉnh. Tuy vậy, trong quá trình hoạt động, các HTX trên địa bàn tỉnh vẫn gặp không ít khó khăn, thách thức.
Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp và Dệt thổ cẩm Glar, huyện Đak Đoa được thành lập từ năm 2006 và bắt đầu chuyển đổi sang mô hình HTX mới theo Luật HTX năm 2012 từ tháng 6/2016. Nhờ đó, hoạt động của HTX có nhiều chuyển biến tích cực, thu nhập của thành viên, người lao động được nâng cao rõ rệt với bình quân 2,5 triệu đồng/tháng/người lao động và 3 triệu đồng/tháng/thành viên. Với 20 thành viên và 350 lao động, đây là một trong những HTX hoạt động có hiệu quả tiêu biểu của tỉnh, góp phần giải quyết việc làm cho lao động nhàn rỗi tại địa phương. Thời gian gần đây, mặc dù sản phẩm làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó, thậm chí không đủ cung cấp cho nhu cầu của thị trường nhưng việc mở rộng HTX này vẫn chưa thể thực hiện.
Bà Mlop, Chủ nhiệm HTX Nông nghiệp và Dệt thổ cẩm Glar, huyện Đak Đoa cho biết: “HTX đã hoạt động thuận lợi hơn các năm trước nhờ liên minh HTX quan tâm nhiều cho đi học tập cũng được. Xã viên thu nhập được hơn năm trước. Năm trước đầu ra ít, năm nay đầu ra nhiều hơn năm trước. Khó khăn thì nhiều người muốn vào những vốn HTX không đủ cấp cho xã viên. Cũng rất là khó khăn”.
Thiếu vốn để đầu tư mở rộng HTX. Đây cũng là tình trạng chung của nhiều HTX trên địa bàn tỉnh. Tính đến nay, toàn tỉnh có 85 HTX đang hoạt động. Tuy nhiên, dư nợ cho vay HTX tính đến cuối năm 2016 chỉ chưa đến 14 tỷ đồng, con số quá nhỏ so với 66.000 tỷ đồng tổng dư nợ toàn tỉnh. Cùng với khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn vay, khó khăn về quỹ đất hiện cũng là vấn đề nan giải của các HTX.
Ông Phùng Tất Thắng, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Phú Thiện, huyện Phú Thiện nói: “ Khó khăn chủ yếu của HTX là về mặt bằng, cơ sở chế biến, kho bãi. Thứ 2 là về vay vốn. Theo Luật vay vốn ngân hàng không có tài sản thế chấp không cho vay vốn. Cơ sở của chúng tôi thì đất đang làm trụ sở được UBND tỉnh giao từ năm 1993. Quyết định giao đất không thể làm cơ sở pháp lý để vay ngân hàng được”.
Hiện nay, toàn tỉnh mới chỉ có 10 HTX được tỉnh giao đất, tạm giao và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để xây dựng trụ sở làm việc, cơ sở sản xuất, kho bãi. Theo Liên minh HTX tỉnh, việc tiếp cận nguồn vốn vay đối với các HTX hiện nay khó khăn là vì tài sản HTX không được thế chấp do đất của Nhà nước giao. Đây cũng là khó khăn chung ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Theo đó, tại Hội nghị sơ kết thi hành Luật HTX năm 2012 vừa được Văn phòng Chính phủ phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã đã đề nghị các bộ,ban, ngành liên quan cần sớm đẩy mạnh thực hiện chính sách về đất đai cũng như tập trung bố trí vốn vào Quỹ phát triển Hợp tác xã để củng cố nguồn lực hỗ trợ lực lượng này trong thời gian tới. Với quyết tâm cao độ của hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, tin rằng thời gian tới, hoạt động của các HTX trên địa bàn tỉnh sẽ từng bước tháo gỡ khó khăn để ổn định và phát triển, có nhiều đóng góp đắc lực phục vụ tái cơ cấu nền nông nghiệp cũng như xây dựng NTM tại địa phương./.
Ngô Thanh, Xuân Huy