Hơn 100 vấn đề nghiên cứu đưa ra thảo luận, trao đổi tại hội thảo đã khái quát, đánh giá một cách toàn diện những lợi thế, tiềm năng to lớn về kinh tế- xã hội của Tây Nguyên. Nhiều ý kiến đã nhận định, sau ba thập kỷ đổi mới và hội nhập, Tây Nguyên đã có nhiều đổi thay, tiến bộ về mọi mặt, song nhìn chung hiện nay vẫn còn là một vùng nghèo, sự phát triển chủ yếu dựa trên nền nông nghiệp, chưa hình thành nhiều chuỗi sản xuất để tạo ra giá trị gia tăng cao. Các hoạt động liên kết nội vùng, ngoại vùng; văn hóa- xã hội, quốc phòng- an ninh và môi trường ở Tây Nguyên đều có những thành tựu mới mẻ và sáng tạo, rất ấn tượng, song vẫn còn nhiều bất cập. Qua nghiên cứu thực tiễn, nhiều nhà quản lý, nhà khoa học đã xác định những “điểm nghẽn” và “nút thắt” kiềm hãm sự phát triển trên một số lĩnh vực, trong đó có cơ chế chính sách và đã đưa ra hướng khắc phục

TS Nguyễn Duy Thụy- Viện trưởng Viện Khoa học Xã hội vùng Tây Nguyên cho biết: “Làm sao để khơi dậy tiềm năng và thúc đẩy phát triển kinh tế cho vùng Tây Nguyên thì phải có những cơ chế chính sách đặc thù cho vùng đất này. Trên cơ sở các cơ chế, chính sách của Trung ương đối với vùng Tây Nguyên thì các tỉnh trong vùng cần phải có những cơ chế chính sách tầm vĩ mô cho địa phương mình sao cho phù hợp để phát huy hiệu quả”.

Với diện tích tự nhiên 54.470 km2, chiếm 16,3% diện tích cả nước và 2 triệu ha đất bazan màu mỡ, chiếm hơn 60% đất bzan của cả nước, cùng với những lợi thế về khí hậu, Tây Nguyên rất phù hợp với phát triển cây công nghiệp dài ngày, có thể tạo ra được những chuỗi giá trị sản phẩm và những thương hiệu nông sản để đóng góp cho sự phát triển về kinh tế. Bài toán đặt ra là làm thế nào để đẩy mạnh hơn nữa việc ứng dụng khoa học công nghệ- tác nhân đóng vai trò đòn bẩy và kết nối các nguồn lực quan trọng để góp phần khai thác tiềm năng, đẩy nhanh tốc độ phát triển cho vùng Tây Nguyên?

Ông Lưu Trung Nghĩa- Giám đốc Sở Khoa học & Công nghệ Gia Lai cho biết: “Về lĩnh vực áp dụng khoa học- công nghệ trong phát triển kinh tế, theo chúng tôi nhà nước giữ vai trò kiến tạo, định hướng, tư vấn những công nghệ tốt nhất, tạo ra hệ sinh thái khởi nghiệp, còn doanh nghiệp tự lựa chọn, quyết định những công nghệ để áp dụng tạo ra của cải. Đối với tỉnh Gia Lai hiện nay đang quyết liệt đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, mục tiêu là phát huy được tiềm năng lợi thế của tỉnh về phát triển nông nghiệp. Đất nông nghiệp của Gia Lai được xác định là “đất nông nghiệp sạch”, có nhiều thế mạnh để phát triển nông nghiệp chất lượng cao, tạo thương hiệu cho Gia Lai cũng như trong vùng”.

Là nơi sinh sống của 45 dân tộc anh em, dân số 5,6 triệu người, chiếm khoảng 6% dân số cả nước (theo số liệu thống kê năm 2015), Tây Nguyên sở hữu những giá trị văn hóa độc đáo, đặc sắc, đa dạng, phong phú và giàu tiềm năng phát triển du lịch. Từ thực tiễn đó, các nhà quản lý, nhà khoa học cũng đã xác định sự biến thiên và mối quan hệ biện chứng giữa phát triển kinh tế đi đôi với phát triển văn hóa- xã hội, du lịch; các giải pháp để kích hoạt sự tích hợp hài hòa giữa không gian kinh tế với không gian tự nhiên, sinh thái, không gian chính sách và thể chế nhằm khai thác tốt tiềm năng, phát triển Tây Nguyên một cách nhanh chóng và bền vững.

TS Trần Văn Thận- Viện nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh cũng nêu: “Cần phải xác định tầm quan trọng của phát triển du lịch ở vùng Tây Nguyên vì Tây Nguyên có nhiều thế mạnh như giàu bản sắc văn hóa, giàu tiềm năng về du lịch sinh thái với những khu rừng, thác, danh lam thắng cảnh nổi tiếng và nhiều di tích lịch sử, văn hóa… Cần phải đẩy mạnh cải cách hành chính để góp phần phát triển du lịch”.

Các ý kiến tại hội thảo cũng đã nhận diện những khó khăn, nút thắt và đưa ra các giải pháp để đẩy mạnh thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, liên kết vùng, sự kết nối giữa thành thị với nông thôn; đồng thời đề xuất những vấn đề liên quan đến quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội, mô hình tăng trưởng của Tây Nguyên trong bối cảnh mới… Đó là những vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn, được tiếp cận dưới góc độ khoa học để tham mưu cho Đảng, Nhà nước tiếp tục hoạch định, ban hành những cơ chế, chính sách phù hợp, tạo nền tảng vững chắc nhằm thúc đẩy Tây Nguyên ngày càng phát triển./.

Hà Đức, R’Piên