Với tổng diện tích gieo trồng vụ đông xuân trên 6 ngàn ha, trong đó các loại cây thực phẩm bao gồm rau, củ quả các loại chiếm gần một nửa, nhiều năm qua, huyện Đăk Pơ được xem là nơi có diện tích cây thực phẩm lớn nhất tỉnh. Do đầu ra không ổn định, diện tích gieo trồng phân tán, đặc tính sản xuất theo kiểu tự phát, thiếu sự tập trung thâm canh nên có những mùa vụ người nông dân có thu nhập ổn định, và cũng có không ít những mùa vụ người dân lại rơi vào tình trạng lao đao.

Người dân thu hoạch dưa chất đống bên đường.

 

Ảnh trên là ruộng dưa hấu của gia đình bà Lê Thị kim Thanh ở thôn 5 xã Hà Tam huyện Đăk Pơ. Ruộng dưa này có diện tích 6 sào, những năm trước bà sử dụng để trồng mỳ và một phần để trồng ớt, bình quân mỗi năm cho thu nhập cũng được trên chục triệu đồng trừ mọi chi phí. Mức thu nhập trên ít nhiều cũng đủ bù đắp chi phí cho 3 đứa con đang trong tuổi ăn tuổi học tại các trường. Năm nay thì khác, thấy có nhiều người từ nơi khác đến địa bàn thuê đất để trồng dưa hấu với tham vọng đầu tư lớn, hiệu quả cao, gia đình bà đã mạnh dạn vay mượn thêm ngân hàng đầu tư trồng dưa hấu trên toàn bộ diện tích này. Do được đầu tư đúng mức, đảm bảo kỹ thuật, giống An tiêm quả tròn và to, dự kiến sẽ cho thu hoạch khoảng trên 30 tấn dưa. Đầu vụ thương lái dành nhau đặt cọc 5 triệu đồng để mua toàn bộ số dưa cho gia đình theo giá thị trường. Bà đã đồng ý nhận cọc. Nhưng bây giờ gần cuối vụ rồi thương lái bỏ cuộc, dưa chẳng có ai hỏi mua:

 

Bà Thanh tâm sự: Tôi dành hết tiền bạc, công sức với bao hy vọng thu nhập cao, đầu vụ thương lái đặt cọc 5 triệu tôi đồng ý, sau đó họ bỏ cọc luôn, tôi bán lại cọc toàn bộ diện tích này được 6 triệu, giờ họ lại cũng bỏ luôn, dự kiến tôi lỗ khoảng trên 40 triệu đồng. Bây giờ thu hoạch bà con thấy thương họ giúp công, giúp dầu xe vận chuyển về nhà, ai mua thì bán được đồng nào thì được..

 

Cũng không khác gì nhà bà Thanh, gia đình anh Nguyễn Văn Tài ở thôn 6 xã Hà Tam cũng rơi vào cảnh tương tự. Bên đống dưa vừa mới thu hoạch xong đổ trước nhà ven quốc lộ 19, mỗi quả nặng không dưới 5 kg, bây giờ anh chỉ nhìn ra đường cầu mong cho khách vãng lai ghé vào mua hòng vớt vát được đồng nào hay đồng ấy.

 

Trong sự xót của Anh Nguyễn Văn Tài giãi bày:Thương lái bỏ cuộc, gia đình không có phương tiện vận chuyển, không ai mua, bây giờ không biết nói sao nữa, âm thầm chấp nhận bán đổ, bán tháo mà thôi. Đề nghị cấp trên có cách nào cứu giúp người dân chúng tôi, hỗ trợ về vận chuyển, về giá..

 

Điệp khúc được mùa mất giá, được giá mất mùa hầu như đã lặp đi lặp lại lâu nay, không chỉ ở huyện Đăk pơ, các địa phương trong tỉnh mà ở khắp nơi trên cả nước. Đây cũng là hậu quả của việc gieo trồng thiếu sự quy hoạch, thiếu tập trung, chỉ chạy theo lợi ích trước mắt của nhiều người dân nơi đây. Và giờ đây họ chẳng biết phải làm gì ngoài cầu mong cho sản phẩm này được người mua với sự hảo tâm để bù lại chút gì đã mất sau vụ thu hoạch.

 

Mặc dù vẫn biết hiện có hàng ngàn xe dưa hấu ở cửa khẩu Tân Thanh đang rơi vào tình trạng dở khóc dở cười vì không bán được và mặc dù đã được cảnh báo rằng quả dưa sẽ bị nứt và thối ruột khi gặp những cơn mưa rào đầu mùa nếu không thu hoạch kịp, nhưng của đau, con xót, cũng tại thôn 5 xã hà tam, một số hộ dân vẫn không chịu bỏ cuộc vì diện tích dưa này. Ngày qua ngày, họ vẫn có mặt, họ vẫn chăm bón nâng niu từng quả dưa mong sớm có ngày thu hoạch để bù lại số tiền đã trót đầu tư, chăm sóc.

 

Trao đổi với Ông Đoàn Mạnh Duy – Phó trưởng phòng nông nghiệp và PTNT huyện Đăk Pơ, chúng tôi được ông Duy cho biết: Vấn đề bao tiêu sản phẩm cho nông dân phải dựa vào quyết định 80 của Chính Phủ. Chúng tôi cũng đã khuyến cáo, tuyên truyền vận động nhân dân khi trồng trọt, chăn nuôi bất cứ các loại cây, con gì đều phải tham khảo kỹ, phải chú ý đến đầu ra cho từng loại sản phẩm, không nên vì chạy theo lợi nhuận trước mắt mà chịu hậu quả thất bại như vụ rau năm ngoái, vụ dưa năm nay..

 Bàn về bao tiêu nông sản cho nông dân Ông Đào Văn Sâm – Phó chủ nhiệm HTX Tân An huyện Đăk Pơ cho hay: Chức năng chính của HTX chúng tôi là thu thủy lợi phí, đảm bảo nước tưới cho bà con, cung ứng vật tư nông nghiệp và cả xây dựng nữa. Nói về vấn đề bao tiêu sản phẩm cho bà con nông dân thì rất khó, đòi hỏi phải có nguồn vốn rất lớn rồi phải có sự hỗ trợ của nhà nước mới làm được…

 

Đăk Pơ-vựa rau lớn nhất của tỉnh, nhiều năm qua chưa giải được bài toán đầu ra cho sản phẩm của bà con nông dân, vụ đông xuân này với gần 500 ha dưa hấu, riêng tại xã Hà Tam là 320 ha, tăng đột biến gấp đôi so với năm ngoái, với tình hình giá cả thị trường như hiện nay thì đây được xem là bài học đắt giá cho tập quán canh tác theo kiểu tự phát, thiếu tập trung, mạnh ai nấy làm, thiếu sự liên kết 4 nhà theo quyết định 80 của Chính Phủ./.

 

Gia Cư-T. Sáng