Trước khi xảy ra vụ thảm sát, làng Tân Lập thuộc tổng Tân Phong, huyện An Khê, tỉnh Gia Lai và nay thuộc thôn 6, xã Đăk Hlơ, huyện Kbang. Theo tài liệu nghiên cứu, nghi ngờ nhân dân làng Tân Lập nuôi dấu cán bộ cách mạng, sáng ngày 18/3/1947, thực dân Pháp đã cho lính càn vào làng giết hại 368 người và đốt sạch 74 nóc nhà trong làng, một số người may mắn thoát chết. Dã man hơn bọn chúng không cho ai vào làng để chôn cất những người đã chết và đến mãi gần 1 tháng sau những người còn sống sót mới được quay về làng để chôn cất bà con. Vụ việc thực dân Pháp tàn sát làng Tân Lập được coi là một trong những vụ thảm sát đẫm máu nhất trong cuộc xâm lược của thực dân Pháp, bởi đã giết hại hàng trăm người dân vô tội và xoá sổ 1 ngôi làng. Đầu năm 2004, nhà báo Phan Duy Tiên – Nguyên Trưởng Đài TT-TH An Khê đã có 2 bài đăng trên báo Gia Lai phản ánh về tội ác man rợ của thực dân Pháp thảm sát làng Tân Lập đã giành được nhiều sự quan tâm của các cấp, ngành và người dân. Tháng 9 năm 2004, UBND huyện Kbang đã tổ chức Hội thảo “Về việc giặc Pháp sát hại nhân dân làng Tân Lập năm 1947” và qua nhiều đại biểu, nhân chứng Hội thảo đã kết luận vụ thảm sát là có thật. Sau Hội thảo huyện Kbang đã xin ý kiến cấp trên và năm 2015 đã hoàn thành xây dựng Nhà tưởng niệm nhân dân làng Tân Lập bị giặc Pháp sát hại năm 1947 với tổng diện tích hơn 5.000 mét vuông; trong đó có danh sách của những chủ hộ và số người bị giết hại. Hiện nay làng Tân Lập có 10 ngôi mộ tập thể nằm xung quanh khu Nhà bia tưởng niệm và chỉ có 1 ngôi mộ duy nhất trong số này được người thân dựng bia và khắc tên 2 người thân.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã cùng nhau trao đổi, làm rõ một số vướng mắc và thống nhất về mặt thời gian liên quan đến vụ thảm sát làng Tân Lập. Trên cơ sở đó, Sở Văn hoá – Thể thao và Du lịch tỉnh sẽ tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, thủ tục để đề nghị UBND tỉnh công nhận di tích lịch sử “Vụ thảm sát làng Tân Lập ngày 18/3/1947” là di tích lịch sử cấp tỉnh.

Đức Hải