Cách đây tròn 46 năm, đúng vào sáng mùng 1 Tết, suốt từ vĩ tuyến 17 đến mũi Cà Mau, quân và dân ta đồng loạt tham gia Chiến dịch Tết Mậu Thân năm 1968 với những chiến công oanh liệt, đánh dấu những bước ngoặt quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ác liệt của dân tộc ta. Dù 46 đã năm trôi qua nhưng những trang sử vẻ vang trong Chiến dịch Tết Mậu Thân 68 lịch sử vẫn còn nguyên vẹn trong ký ức của nhiều người từng tham gia chiến dịch, nhất là mỗi khi đến Tết cổ truyền của dân tộc.
Nhà lao Plei ku.
Nhà lao Pleiku là một trong những địa điểm diễn ra trận đánh ác liệt của quân và dân ta với địch trong Chiến dịch Tết Mậu Thân năm 1968 lịch sử. Đại đội 90 thuộc Tiểu đoàn đặc công 408- lực lượng vũ trang tỉnh đã anh dũng chiến đấu giải thoát cho hàng trăm chiến sĩ cách mạng của ta ra khỏi sự tra tấn, đạy đòa của địch…
Mỗi dịp đến Tết cổ truyền của dân tộc, ông Dương Công Hoan- Nguyên Trưởng Ban chính trị Tiểu đoàn đặc công 408 thường đến thăm Nhà lao Pleiku để tưởng nhớ nhiều đồng chí đồng đội mình đã anh dũng chiến đấu, hy sinh tại nơi này cách đây 46 năm. Khi ấy, Tiểu đoàn đặc công 408 được chia làm nhiều mũi tiến công, trong đó Đại đội 90 với 47 đồng chí đã chiến đấu mưu trí, kiên cường với địch tại Nhà lao này, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. 40/47 đồng chí đã anh dũng hy sinh.
Nhớ lại hồi ức năm xưa Ông Dương Công Hoan- Nguyên Trưởng Ban Chính trị Tiểu đoàn đặc công 408- LLVT tỉnh Gia Lai kể lại: Vào đêm 30 Tết, các đồng chí thuộc Đại đội 9 vào đến sát nhà lao này, như đã qui ước trước, sau giao thừa 5 phút, các đồng chí đồng loạt hành động, dùng võ thuật đặc công triệt tiêu quân của địch bảo vệ ở vòng ngoài, sau đó vào các buồng giam. Các chiến sĩ của ta cũng bất ngờ. Chúng tôi giải thích là đến giải thoát cho các đồng chí. Sau đó hàng trăm chiến sĩ cách mạng của ta chạy ra khỏi nhà tù. Tiếp đó chúng tôi tiếp tục đi đánh địch ở một số địa điểm khác…
Ông Dương Công Hoan- Nguyên Trưởng Ban Chính trị Tiểu đoàn đặc công 408- LLVT tỉnh Gia Lai thăm lại nhà lao Plei ku.
Ngoài Nhà lao Peiku, các địa điểm khác ngày nay như: Trường cấp 3 chuyên Hùng Vương, Nhà Văn hóa Lao động tỉnh, trụ sở Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Bưu Điện tỉnh, Liên đoàn lao động tỉnh… trong chiến dịch Tết Mậu Thân năm 68 là các cơ quan công sự, chỉ huy của địch. Sau khi chuẩn bị lực lượng, vào giờ “G”, tức là chỉ sau 0 giờ đêm giao thừa Tết năm ấy ít phút, các đơn vị thuộc lực lượng vũ trang tỉnh đồng loạt tiến công, chiếm giữ nhiều cơ quan, quân sự và các mục tiêu trọng yếu của địch. Ông Ngô Thành- Nguyên phó Bí thư Tỉnh ủy vẫn còn nhớ như in các trận đánh địch của quân ta trong Chiến dịch Tết Mậu Thân 68 trên mặt trận toàn tỉnh. Khi ấy, ông cùng với các đồng chí trong Ban chỉ huy trực tiếp chỉ đạo lực lượng tấn công địch ở nhiều hướng, chiếm giữ một số cơ quan, công sở của địch như: Đài Phát thanh, Kho bạc, Đồn cảnh sát, sở chỉ huy… Ông Ngô Thành kể lại: Nói chung, kết quả Tết Mậu Thân 68 ta tiêu diệt địch cũng khá nhiều, phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh, gây cho nhiều thiệt hại lớn. Nhưng điều thắng lợi lớn nhất là hành động chung của tất cả Đảng cùng các lực lượng Quân đội, rất đồng lòng gây cho địch rất nhiều bất ngờ, địch nhiều tổn thất nhưng rất tiếc thắng lợi đó chưa đạt được như mong muốn….
Ông Ngô Thành- Nguyên phó Bí thư Tỉnh ủy kể lại các trận đánh địch của quân ta trong Chiến dịch Tết Mậu Thân 68 trên các mặt trận tỉnh.
Ngày nay ở tại phường Hội Phú-TP Pleiku, vẫn còn có một ngôi mộ chung, đó là một trong những chiến tích trong chiến dịch Tết Mậu Thân 68. Bị địch phản công với lực lượng đông và vũ khí hiện đại, nhiều chiến sĩ cách mạng của ta đã anh dũng hy sinh và được chôn cất chung ngôi mộ này. Sự hy sinh cao cả của các đồng chí càng tô thắm truyền thống yêu nước nồng nàn và tinh thần dũng cảm, kiên cường của dân tộc ta, góp phần làm nên trang sử oanh liệt trong chiến dịch Tết Mậu Thân 68.
Ngôi mộ chung tại phường Hội Phú-TP Pleiku.
Với tinh thần “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, trong chiến dịch Tết Mậu Thân 68 quân và dân ta đã chiến đấu anh dũng, giáng những đón chí tử, bất ngờ, làm địch hoang man, khiếp sợ. Dù nhiều tổn thất và hy sinh, nhưng cuộc tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân 68 của quân và dân ta đã mở ra bước ngoặt chiến lược mới cho toàn cuộc chiến ở miền Nam có lợi cho ta, đánh bại chiến lược Chiến tranh cục bộ của Mỹ, buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, ngừng ném bom ở miền Bắc và chấp nhận ngồi vào bàn đàm phán hòa bình ở Hiệp định Paris để đi đến ngày 30/4/1975 miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, non sông thu về một mối. Chiến dịch Tết Mậu Thân lịch sử 68 là một trong những mốc son chói lọi trong bản trường ca anh dũng đấu tranh chống giặc cứu nước của dân tộc Việt Nam Anh hùng/.
Hà Đức-Minh Trí