Thuận lợi về điều kiện đất đai là cơ hội để nông dân Gia Lai phát triển nông nghiệp với nhiều loại cây trồng cho giá trị kinh tế cao. Thế nhưng vấn đề đặt ra đó là chính sự phát triển và mở rộng diện tích một cách ồ ạt, chạy theo phong trào đã và đang làm phá vỡ quy hoạch cơ cấu cây trồng của địa phương, rồi nguy cơ thiệt đơn thiệt kép đối với người nông dân cũng là điều khó tránh khỏi; và một điều quan trọng là nền nông nghiêp của địa phương sẽ không thực sự phát triển một cách bền vững.
Được xem là thủ phủ hồ tiêu của tỉnh Gia Lai với diện tích 3.749ha, nhiều nông dân trên địa bàn huyện Chư Sê đã vươn lên làm giàu, trở thành những tỷ phú nhờ cây tiêu. Nếu như trước đây, cây tiêu trên đất Chư Sê phát triển tốt thì nay, tình hình dịch bệnh xuất hiện trên cây tiêu ngày càng nhiều đã làm cho hồ tiêu Chư Sê dần bị nhiễm bệnh, thậm chí chết hàng loạt. Thế nhưng không theo khuyến cáo của ngành chuyên môn và quy hoạch của địa phương, nhiều nông dân trồng tiêu nơi đây vẫn mở rộng diện tích hàng năm.
Anh Nguyễn Minh – Xã Ia Blang, huyện Chư Sê, Gia Lai nói: Gia đình tôi cũng đi chọn giống mới khu vực ở xa đem về cho nên nó kháng bệnh, giống mạnh. Các vùng ở xa thì sạch bệnh. Gia đình tôi thì cũng làm ở 2 vườn 2 địa bàn.
Nếu như hồ tiêu, cà phê, cao su là những cây công nghiệp dài ngày chủ lực trên đất Gia Lai trong vài chục năm qua thì vài năm trở lại đây, một số cây trồng ngắn ngày cũng đã được nông dân ở địa phương đầu tư phát triển, trong đó có cây chanh dây. Với thời gian từ trồng đến khi thu hoạch chỉ 6-7 tháng, cộng thêm giá chanh dây trên thị trường trong khoảng 2 năm gần đây tương đối cao đã làm cho nhiều bà con nông dân ở một số địa phương của tỉnh ồ ạt trồng. Phát triển về diện tích nhưng rõ ràng với người nông dân, kỹ thuật trồng và chăm sóc còn hạn chế nên đánh cược với năng suất, chất lượng và giá cả vào mỗi vụ thu hoạch là điều may rủi.
Chị Trần Thị Lập – Thị trấn Đak Đoa, huyện Đak Đoa, Gia Lai cho biết: “Về chi phí cứ bình quân hàng tháng từ 15-17 triệu đồng không tính công làm. Cứ bình quân mỗi ngày thu 2 triệu, ví dụ thế vì có ngày hơn, có ngày tới 2,7 triệu đồng. Một tháng có 60 triệu, mình trừ chi phí khoảng 20 triệu trở lại không tính công hoặc có thể mình tính công của mình cũng được khoảng 20-25 triệu”.
Quy hoạch trồng trọt gắn với công nghiệp chế biến trên địa bàn tỉnh Gia Lai đến năm 2015 và tầm nhìn đến năm 2020 đã được UBND tỉnh ban hành theo Quyết định số 681 năm 2010; trong đó mục tiêu tổng quát là phát huy lợi thế về vị trí, tài nguyên đất đai, thời tiết, khí hậu và truyền thống sản xuất nông nghiệp của từng địa phương để hình thành các vùng sản xuất các loại cây trồng theo hướng sản xuất hàng hóa, tạo nguồn nguyên liệu ổn định phục vụ cho công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến. Đến thời điểm này của năm 2016, so với diện tích được quy hoạch đến năm 2020 thì nhiều loại cây trồng trên địa bàn tỉnh đã vượt quy hoạch, thậm chí vượt gấp đôi, gấp 3 như cây hồ tiêu. Phát triển nông nghiệp bao giờ cũng cần gắn với giá trị kinh tế cũng như lợi nhuận cho người nông dân, và chỉ khi nào làm được điều này thì nền nông nghiệp mới thật sự phát triển bền vững ./.
Mỹ Tiến, R’Piên