Tỉnh Gia Lai có 34 dân tộc anh em cùng làm ăn sinh sống, mỗi dân tộc có truyền thống, bản sắc văn hóa riêng, trong đó, có nhà sàn truyền thống – Một nét văn hóa kiến trúc độc đáo. Không giống như nhà sàn của người jrai, Bơhnah bản địa, nhà sàn truyền thống của người Mường có kiến trúc tương đối đơn giản, song lại lưu giữ trong lòng một giá trị văn hóa đặc sắc.
Nhà sàn của người Mường ở Tây Nguyên.
Tại xã Ia Lâu, huyện Chư Prông hiện nay có rất nhiều ngôi nhà sàn truyền thống của người Mường, những cư dân đến từ các tỉnh Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa… vào lập nghiệp đã hàng chục năm mang theo nền văn hóa độc đáo của dân tộc mình. Tuy nhiên, thay vì mái lợp gianh, sàn nhà làm bằng tre, nứa… như hồi ở bản quán đã được thay thế bằng mái lợp tôn, lợp ngói, 4 bức vách và sàn nhà đền ốp ván… Một phần vì không có nguyên liệu, phần vì phải thay đổi cho phù hợp với khí hậu khắc nghiệt ở vùng đất Ia Lâu – Nhưng những thay đổi, biến tấu đó vẫn không làm giảm đi sức hút, vẻ đẹp của những ngôi nhà sàn truyền thống của dân tộc Mường, quan trọng hơn họ vẫn giữ được bản sắc văn hóa của dân tộc mình, bằng chứng là nhiều hộ dù có điều kiện kinh tế nhưng vẫn không làm nhà xây…
Chủ nhân của căn nhà sàn này là ông Ngân Văn Túc, ở thôn 7, ông quê gốc ở huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa vào Ia Lâu đã gần 10 năm nay. Một ngôi nhà sàn được làm tương đối cầu kỳ, nổi bật hơn cả là các cột nhà to, tròn, được phân bổ khá phù hợp, vững chắc, tạo điểm nhấn cho ngôi nhà sàn. Trên các cột, kèo… còn có hoa văn trang trí hết sức công phu, với những đường viền đặc trưng của văn hóa truyền thống dân tộc Mường… Ở kèo ngang chính giữa của ngôi nhà chủ nhân còn cẩn thận viết 2 dòng chữ lưu dấu ngày khởi công và ngày khánh thành…
Trò chuyện với phóng viên ông Túc tâm sự: “Nói chúng bản sắc của chúng tôi quen ở nhà sàn, chúng tôi vào đây đã lâu nhưng người già lẫn trẻ chỉ thích ở nhà sàn”.
Riêng đối với chân cột nhà sàn của người Mường phải làm bằng thứ gỗ không bị mối ăn, không mục, không mọt….Với thế nhà vững chắc và được xây dựng công phu, một ngôi nhà sàn chất liệu gỗ thường nếu không để thấm nước nhiều sẽ có tuổi thọ vài chục năm.
Anh Sa Văn Tiện, xã Ia Lâu, huyện Chư Prông, Gia Lai chia sẻ: “Bản sắc văn hóa của người Mường ở đây tuy không còn được như trước, nhưng vẫn còn nhiều nét văn hóa, văn nghệ như: Múa xòe, cồng chiêng. Còn làm nhà sàn thì gia đình không phải thuê thợ làm mà tự tay làm lấy. Trong khi làm thì anh em trong thôn hay rủ nhau đi làm xong nhà này rồi làm cho nhà kia, anh em giúp đỡ nhau cũng như trước kia thôi”.
Giữa màu xanh thiên nhiên của núi rừng, những nếp nhà sàn truyền thống vẫn tồn tại như một minh chứng rõ nét về sức sống lâu bền của văn hoá Mường trên mảnh đất Tây Nguyên hùng vĩ./.
Song Nguyễn – Đoàn Bình – Ksor Tuối
Lượt xem: 477