Toàn tỉnh hiện có 122 HTX, tuy nhiên thực tế chỉ có 86 HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012. Trong đó có 47 HTX nông nghiệp, 16 HTX vận tải, 8 HTX công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, còn lại là các HTX xây dựng, thương mại và Quỹ tín dụng, 36 HTX còn lại chưa chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012 do hoạt động mang tính hình thức, một số đã ngưng hoạt động nhưng chưa thực hiện thủ tục giải thể. Đánh giá về tình hình hoạt động của các HTX, Liên minh HTX tỉnh cho rằng hiệu quả mang lại chưa cao.

Ông Nguyễn Văn Tiếp, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh Gia Lai cho biết: “Hiện nay các loại HTX yếu về mọi mặt. Một là về trình độ, trình độ học vấn là cái căn bản. Thứ hai là vấn đề chuyên môn. Vì trình độ học vấn của các Chủ tịch HĐQT hoặc là giám đốc điều hành chưa tốt nghiệp cấp 3 cho nên về vấn đề đào tạo, bồi dưỡng rất khó khăn.Theo điều kiện, tiêu chí của Nhà nước thì không thể đào tạo được nên chỉ có bồi dưỡng cấp tốc, trừ lĩnh vực GTVT, tín dụng theo quy định của Nhà nước thì bắt buộc phải đào tạo, hiện nay thì cơ bản cũng đã được chuẩn hóa”.

Về vấn đề vốn vay thì hiện nay hầu hết các HTX trên địa bàn tỉnh Gia lai chưa thể tiếp cận được kể cả thế chấp và tín chấp. Đối với thế chấp thì HTX không có tài sản, vì tài sản là của cá nhân các thành viên, còn tín chấp thì các HTX không đáp ứng đủ điều kiện về lãi suất hàng năm. Cụ thể, theo quy định tại Nghị định 55 của Chính phủ, các HTX có thể vay tính chấp được tối đa 1 tỷ đồng với điều kiện doanh thu mỗi năm phải đạt 3 tỷ đồng. Thế nhưng trên thực tế rất khó được HTX đáp ứng được yêu cầu này.

Ông Phạm Văn Tía,  Chủ tịch HĐQT HTX Cửu An 1, thị xã An Khê nêu: “Điều kiện để vay tín chấp thì không được. Muốn vay tín chấp được 1 tỷ thì lợi nhuận hàng năm phải đạt một  tỷ,  trong khi HTX Cửu An 1 mỗi năm chỉ trên dưới 1 tỷ. Không có vốn thì hoạt động của HTX gặp nhiều khó khăn, không có điều kiện để đầu phát triển kinh tế”.

Không chỉ đối với các Hợp tác xã nông nghiệp mà ngay cả các Hợp tác xã phi nông nghiệp cũng đang gặp nhiều khó khăn cần sớm được tháo gỡ.

Ông Lê Tiến Hưng, Chủ tịch HĐQT Hợp tác xã cơ khí vận tải và Dịch vụ Diên Hồng cũng cho biết: “Hiện nay các chính sách cho các HTX phi nông nghiệp chưa thật sự khuyến khích mô hình kinh tế này phát triển có hiệu quả. Muốn phát triển có hiệu quả thì cần có sự quan tâm hơn nữa. Ở đâu HTX được quan tâm, tạo điều kiện thì ở đó hoạt động hiệu quả. Còn như HTX chúng tôi muốn mở rộng, phát triển cũng không có điều kiện, quỹ đất không có, khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng”.

Để từng bước tháo gỡ những tồn tại, vướng mắc ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của HTX, được biết, trong thời gian tới tỉnh sẽ thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển cho các HTX với mục đích hỗ trợ lãi suất và bảo lãnh vốn vay. Liên quan đến tiếp cận vốn vay ngân hàng theo hình thức tín chấp, Liên minh HTX tỉnh cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước nên xem xét, nới lỏng các điều kiện để các HTX được tiếp cận. Về công tác đào tạo cần tạo ra sự bình đẳng ở các loại hình HTX. Vì hiện nay công tác đào tạo chỉ ưu tiên cho HTX nông nghiệp.

Ông Nguyễn Văn Tiếp – Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh Gia Lai nói: “Hiện nay các thông tư chỉ hỗ trợ 50% cho thành viên các HTX thuộc lĩnh vực nông nghiệp còn lại phi nông nghiệp thì không có nên việc đào tạo dễ bị vỡ lớp. Số nông nghiệp được hỗ trợ còn phi nông nghiệp không được hỗ trợ thì họ lên họ về”.

Với đặc thù là tỉnh thuần nông, song hiện nay quy mô vẫn chủ yếu theo hình thức nông hộ, nhỏ lẻ nên giá trị kinh tế mang lại đạt thấp. Vì vậy việc sớm tháo gỡ những khó khăn, tồn tại ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của HTX, thúc đẩy mô hình kinh tế tập thể phát triển, không chỉ liên quan đến vấn đề cơ chế, chính sách, còn là trách nhiệm của các cấp, các ngành, chính quyền địa phương và điều này thời gian qua vẫn còn buông lỏng, chưa thật sự được quan tâm.

Hồng Uyên,Thanh Sáng