Mất khứu giác là 1 trong những triệu chứng phổ biến liên quan đến COVID-19, điều này giải thích tại sao cảm giác thèm ăn của bạn có thể giảm đột ngột khi bạn nhiễm COVID.
Nghiên cứu trong thời gian đại dịch chỉ ra những tin tức tích cực khi nói đến tình trạng mất khứu giác, với 90% số người thấy mùi của họ được cải thiện trong vòng một đến bốn tuần và 95% số người phục hồi sau sáu tháng.
Tuy nhiên, có một số ít người còn lại bị giảm mùi, méo mó hoặc mất hoàn toàn mùi. Mặc dù phương pháp được chấp thuận lâm sàng vẫn chưa được phát triển để điều trị chứng mất khứu giác sau COVID-19, nhưng chúng tôi sẽ giải thích lý do tại sao việc huấn luyện khứu giác có thể hữu ích trong việc đẩy nhanh quá trình phục hồi mùi.
Nguyên nhân nào gây ra hiện tượng mất mùi?
Cách bộ não giải thích các mùi khác nhau là một trong những bộ phận hấp dẫn hơn của cơ thể con người. Cho dù đó là từ thức ăn hay thứ gì đó trong tự nhiên, những gì bạn ngửi thấy đều đến từ các phân tử mùi nhỏ kích thích các tế bào thần kinh khứu giác trong mũi của bạn. Sau đó, những tế bào thần kinh này sẽ gửi một thông điệp được mã hóa cụ thể đến não của bạn về những gì bạn đang ngửi.
Đây là một mô tả đơn giản hóa về cách thức hoạt động của những thứ có mùi. Trên thực tế, có hàng triệu tế bào thần kinh khứu giác, mỗi tế bào chịu trách nhiệm sản xuất một loại thụ thể mùi cụ thể.
Khi vào bên trong mũi, các tế bào thần kinh sẽ gửi một thông điệp đến khứu giác, một khu vực của não nơi bắt đầu quá trình nhận biết mùi của bạn. Từ đó, một thông điệp được gửi đến vỏ não piriform để giải mã thêm.
Như bạn thấy, đây là một quá trình phức tạp. Bất kỳ loại can thiệp nào cũng có thể làm thay đổi mùi của bạn. Ví dụ: nhiễm virus, chẳng hạn như cúm hoặc COVID-19, tạo ra viêm như một phần của phản ứng hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn. Tình trạng viêm này là nguyên nhân gây ra đau nhức cơ thể và nghẹt mũi. Sự tắc nghẽn tương tự đó có thể ảnh hưởng đến cách bộ não của bạn nhận được tín hiệu về những gì bạn đang ngửi.
Khi COVID-19 xuất hiện, nhiều người đã trải qua một phiên bản cấp tính của chứng giảm khứu giác hoặc anosmia (không có khả năng ngửi). Một số người cũng gặp phải tình trạng rối loạn ngửi thấy mùi không có ở đó và ngửi mùi lạ. Các triệu chứng này thường cải thiện theo thời gian, thường là sau vài tuần hoặc vài tháng.
Tuy nhiên, tổn thương trực tiếp đến các tế bào thần kinh khứu giác không phải là thủ phạm gây mất khứu giác do COVID. Thay vào đó, virus tác động đến các tế bào hỗ trợ – được gọi là tế bào trung tâm – xung quanh các tế bào thần kinh ngăn hệ thống khứu giác gửi thông điệp từ mũi đến não. Các tế bào không chết đi, đúng hơn là chứng viêm ở mũi làm quá tải các tế bào trung tâm đến mức khiến sự chú ý của chúng bị chuyển hướng khỏi quá trình ngửi. Khi tình trạng viêm giảm bớt, mùi trở lại.
Huấn luyện khứu giác
Hãy coi việc rèn luyện khứu giác như một liệu pháp vật lý cho mũi của bạn. Huấn luyện khứu giác, còn được gọi là liệu pháp đào tạo lại khứu giác, bao gồm việc ngửi những mùi quen thuộc để kích thích và tái sử dụng khứu giác của bạn. Nó được phát triển lần đầu tiên vào năm 2009.
Theo thời gian khi các dây thần kinh phục hồi, việc rèn luyện khứu giác sẽ khuyến khích cải thiện khả năng kết nối của não bộ bằng cách tập trung vào những ký ức và trải nghiệm trong khi bạn ngửi thức ăn và mùi hương.
Lựa chọn những mùi hương bạn muốn ngửi theo ý của riêng bạn. Tuy nhiên, bạn nên chọn mùi hương từ bốn loại: Trái cây, vị cay, hoa và nhựa.
Giống như cách vị giác của bạn xác định các cấu trúc hương vị nhất định – mặn, ngọt, đắng, chua và mặn, mũi của bạn cũng phân biệt các loại mùi nhất định như hương hoa, trái cây, cay, nhựa, ngọt, hăng, hóa chất hoặc thối rữa. Vì không nên sử dụng hóa chất có mùi (chất tẩy trắng) hoặc đồ thối rữa (thức ăn ôi thiu) nên việc huấn luyện khứu giác tập trung vào những mùi hương thú vị hơn như chanh hoặc hoa hồng.
Ngửi những mùi hương này trong 10 đến 20 giây một hoặc hai lần một ngày. Với mỗi mùi hương, hãy tập trung vào ký ức của bạn về mùi đó. Ví dụ, khi ngửi thấy mùi chanh, hãy nghĩ đến nước chanh bạn từng uống khi còn nhỏ hoặc những thanh chanh bạn thường ăn để tráng miệng.
Cũng giống như vật lý trị liệu cho chấn thương đầu gối có thể mất nhiều tháng để hồi phục, tập luyện khứu giác cũng có thể mất thời gian. Kiên nhẫn là chìa khóa để tránh thất vọng. Huấn luyện khứu giác thường kéo dài ít nhất ba tháng.
Huấn luyện khứu giác sau COVID
Trong khi hầu hết các trường hợp COVID-19 tự khỏi trong vài ngày hoặc một tuần, một số người bị các triệu chứng COVID kéo dài có thể bao gồm mất khứu giác mãn tính hơn. Trên thực tế, một nghiên cứu năm 2021 cho thấy có tới 1,6 triệu người bị rối loạn chức năng khứu giác mãn tính.
Cho đến nay, không có phương pháp điều trị nào được chấp thuận cho việc mất khứu giác liên quan đến COVID. Tuy nhiên, việc huấn luyện khứu giác được khuyến nghị bởi Học viện Tai Mũi Họng – Phẫu thuật Đầu và Cổ của Hoa Kỳ và đã được giới thiệu bởi giám đốc y tế của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh. Điều này là do không có tác dụng phụ khi thực hiện liệu pháp tái tạo khứu giác. Mặc dù hiệu quả của nó có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng không có hại gì nếu bạn thử.
Huấn luyện khứu giác sau COVID bao gồm việc chọn bốn mùi hương hoặc mùi thơm và ngửi chúng hai lần một ngày trong vài tháng. Bạn có thể chuyển đổi mùi hương sau vài tuần và thử mùi hương mới.
Tinh dầu luyện mùi COVID
Dùng hoa hoặc cam mua ở cửa hàng là cách dễ dàng để bắt đầu quá trình luyện mùi. Bạn cũng có thể mua các loại tinh dầu để ngửi. Tinh dầu là phiên bản cô đặc của mùi hương, có nghĩa là chúng có thể giúp bạn xác định và ghi nhớ mùi tốt hơn do độ mạnh của chúng. Thêm vào đó, các loại tinh dầu không bị hư hỏng hoặc biến chất như các loại thực phẩm có thể.
Các loại tinh dầu phổ biến cho hình thức điều trị này bao gồm chanh, hoa hồng, đinh hương và bạch đàn. Bạn thậm chí có thể tìm thấy bộ dụng cụ khởi động tinh dầu trực tuyến để sử dụng cho việc luyện mùi của mình.
Để sử dụng tinh dầu trong việc rèn luyện khứu giác, hãy nhỏ vài giọt vào lọ nhỏ có nắp. Mở nắp và hít mùi hương trong 20 giây, sau đó đóng nắp lại cho lần sử dụng tiếp theo.
Lầm tưởng về cách xử lý mất mùi do COVID
Cho dù trên TikTok, Facebook hay các ứng dụng truyền thông xã hội khác, đã có rất nhiều tuyên bố và mẹo được cung cấp để giúp lấy lại khứu giác đã mất.
Một ví dụ phổ biến liên quan đến việc ăn cam cháy để cải thiện mùi của bạn. Những cách khác bao gồm sử dụng hydrogen peroxide để rửa mũi. Điều quan trọng cần nhớ là những tuyên bố này là không có căn cứ và không nên được tiến hành tại nhà.
Theo VTV
Lượt xem: 12